حیات شرکت‌های دانش‌بنیان به‌ویژه آن دسته از شرکت‌هایی که در ابتدای مسیر خود قرار دارند، به حمایت‌های مالی بستگی دارد. هر‌چه این حمایت‌ها بهتر و در زمان کمتری در اختیارشان قرار بگیرد، طبیعی است که مسیر برای تداوم فعالیت‌های آنها هم هموارتر می‌شود. در این میان صندوق نوآوری و شکوفایی را باید عالی‌ترین مرجع حمایتی از این شرکت‌ها معرفی کرد، صندوقی که هر‌چند خود با محدودیت منابع مالی روبه‌رو بوده و علی‌رغم اسناد بالادستی، تزریق بودجه به این بخش آن‌طور‌که انتظار می‌رود با واقعیت‌ها همخوانی ندارد. با این حال باید عنوان کرد همه تسهیلاتی که این صندوق می‌تواند در اختیار فعالان حوزه دانش‌بنیان قرار دهد، قرار نیست به‌صورت مستقیم باشد.
به‌طوری‌که ۲۰ فروردین‌ماه امسال این صندوق با امضای تفاهمنامه‌ای میان صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری تعاون وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی و صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری صنایع کوچک وزارت صنعت، معدن و تجارت تلاش کرده تا بتواند شرایط را برای گرفتن وام‌های بانکی از سوی شرکت‌های دانش‌بنیان کوچک تا حد زیادی تسهیل کند. تفاهمنامه‌ای که براساس آن دو صندوق قیدشده، مکلف شده‌اند تا بتوانند با ارائه ضمانتنامه اعتباری یا تعهد پرداخت به شرکت‌هایی که در زمره شرکت‌های کوچک دانش‌بنیان تعریف می‌شوند، تا حد زیادی آنها را در مقابل بانک‌ها برای دریافت تسهیلات با سقف ۱۰ میلیارد تومان بیمه کنند. اتفاقی که هر‌چند روند اجرایی‌سازی آن از روز گذشته آغاز شده، اما می‌توان آن را یک گام مثبت برای حمایت از این شرکت‌ها دانست. موضوعی که نباید فراموش شود این است که در وضعیت امروز اقتصادی، بانک‌ها برای ارائه تسهیلات آن هم در‌قالب چند ده میلیارد تومانی، طبیعتا سختگیری‌های خاص خودشان را دارند و همین مساله باعث می‌شود تا یا بخشی از این شرکت‌ها عملا مشمول قوانین بانک‌ها نشده یا به‌دلیل سختی‌ها، قید دریافت آن را بزنند. در این گزارش به‌سراغ مهرداد خلیلی، مدیر تسهیلات و خدمات اهرمی صندوق نوآوری و شکوفایی رفتیم تا برایمان از تاثیر این تفاهمنامه در وضعیت شرکت‌های دانش‌بنیان کوچک، تعریف این شرکت‌ها و نحوه دریافت این ضمانتنامه‌ها بگوید.
خلیلی درباره نحوه دریافت تسهیلات از سوی شرکت‌های کوچک پیش از انعقاد این تفاهمنامه گفت:
«شرکت‌ها تا پیش از این، باید خودشان پیگیر می‌شدند و از طرق مختلف ضمانتنامه برای دریافت تسهیلات را آماده می‌کردند، در‌حالی‌که براساس تفاهمنامه صورت گرفته، شرکت‌هایی که از حیث لیست بیمه‌ای زیر ۵۰ نفر نیرو دارند و براساس تعاریف در زمره شرکت‌های کوچک قرار میگیرند، می‌توانند از ضمانتنامه اعتباری یا تعهد پرداخت بهره‌مند شوند. در این تفاهمنامه صندوق‌های ضمانت سرمایه‌گذاری تعاون وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی و صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری صنایع کوچک وزارت صنعت، معدن و تجارت شریک ما در این زمینه هستند.»
مدیر تسهیلات و خدمات اهرمی صندوق نوآوری و شکوفایی ادامه داد:
«براساس تفاهمنامه‌ای که حدود دو هفته پیش به امضا رسیده، شرکت‌هایی که فروش آنها کمتر از ۲۰ میلیارد تومان و تعداد نفرات بیمه‌ای آنها هم کمتر از ۵۰ نفر است، اگر مصوبه تسهیلات را از بانکی دریافت کرده‌اند، به این معنی که خودشان به بانک عاملی مراجعه کرده و بانک اعلام کرده که می‌تواند به شرکت تسهیلاتی را پرداخت کند و با توجه به اینکه عمده شرکت‌هایی که در این حد و اندازه فعالیت می‌کنند، در زمره شرکت‌های کوچک قرار میگیرند که تامین وثیقه برای آنها سخت است. یعنی عموما ملکی ندارند که بتوانند آن را در رهن بانک قرار دهند و چون نوپا هم محسوب می‌شوند، تراکنش بانکی‌شان هم پایین است و به‌همین‌دلیل کسی به آنها ضمانت تعهد پرداخت برای ارائه به بانک نمی‌دهد، از این رو سرویس جدید صندوق، تامین وثیقه را برای این شرکت‌ها تنها در قبال اسناد تجاری که همان چک و سفته است، ارائه می‌کنند.» او درباره روال ارائه این ضمانت‌ها به شرکت‌های دانش‌بنیان کوچک تصریح کرد:
«مهم‌ترین الزام این است که اولا این شرکت مجوز دانش‌بنیانی را دریافت کرده باشد و دوما فروش آن کمتر از ۲۰ میلیارد یا تعداد نفرات بیمه‌ای آن از ۵۰ نفر بیشتر نباشد، اگر شرکتی چنین ویژگی‌ای را دارد و درکنار آن مصوبه بانکی هم در اختیار دارد، کافی است در سامانه غزال صندوق نوآوری و شکوفایی، درخواستش را مبنی‌بر اینکه می‌خواهد ضمنات تعهد پرداخت برای آن صادر شود، را ثبت کند. با توجه به اینکه این تفاهمنامه از دو هفته پیش اجرایی شده، مسیر برای ثبت و دریافت چنین ضمانتنامه‌هایی از سوی شرکت‌ها در سامانه هموار شده است.»
صدور ضمانتنامه تعهد پرداخت در ۷ روز کاری
خلیلی با بیان اینکه بعد از ثبت درخواست از سوی شرکت‌ها، به سرعت کارهای اجرایی برای صدور این ضمانت‌ها آغاز خواهد شد، بیان داشت: «قرار بر آن است که صندوق‌های نام برده شده، تنها در قبال دریافت اسناد تجاری اقدام به ارائه ضمانت تعهد پرداخت به شرکت‌های دانش‌بنیان ارائه کنند. البته این کار دو مرحله دارد که در مرحله اول بعد از ثبت درخواست شرکت، اقدام به غربالگری و احراز شرایط شرکت‌ها می‌شود تا تنها شرکت‌هایی که حائز شرایط هستند از این امکان برخوردار شوند. البته قرار شده ظرف حداکثر ۳ تا ۴ روز کاری این صندوق‌ها به ما اعلام کنند که امکان صدور ضمانت‌ها را برای شرکت‌ها دارند یا خیر؛ چراکه یک زمانی شرکتی را خواهیم داشت که از حیث مالی شرایط بسیار بدی دارد، آن‌وقت این امکان وجود دارد که بحث صدور ضمانتنامه برای آن منتفی شود.»
مدیر تسهیلات و خدمات اهرمی صندوق نوآوری و شکوفایی در همین زمینه افزود:
«اگر جواب صندوق‌ها به ارائه ضمانتنامه به شرکت‌ها مثبت باشد که قرار بر آن است تا در ۹۵ درصد درخواست‌ها این اتفاق بیفتد، گام دوم آغاز می‌شود که همان بحث صدور ضمانتنامه خواهد بود. با توجه به اینکه سامانه راه‌اندازی شده، اما هنوز درخواست جدی‌ای دریافت نکرده‌ایم، پیش‌بینی‌ام این است که صدور ضمانتنامه هم در‌صورت مهیا بودن شرایط شرکت‌ها، حداکثر ظرف ۷ روز کاری صدور ضمانت‌ها انجام شود. به‌عبارت دیگر کل روند از زمان ثبت‌نام تا صدور ضمانتنامه کمتر از ۱۵ روز طول می‌کشد و تاکیدمان این است که شرکت‌ها بدانند این کار با آسان‌ترین اسناد تجاری امکان‌پذیر است.»
خلیلی در پاسخ به این سوال که اگر شرکت دانش‌بنیانی نتواند قسط تسهیلات خود را بعد از دریافت ضمانتنامه از سوی دو صندوق پرداخت کند، چه اتفاقی خواهد افتاد، گفت:
«خوشبختانه تا امروز چنین موضوعی را نداشتیم؛ چراکه رفتار کاری شرکت‌های دانش‌بنیان در طول چهار پنج سال گذشته، نشان داده شرکت‌هایی هستند که بهداشت مالی را به‌شدت رعایت می‌کنند. یعنی قسط عقب‌افتاده بانکی ندارند و جزء شرکت‌های خوش‌حساب هستند؛ با این حال اگر موردی ایجاد شود، طبیعتا ما ورود خواهیم کرد و تلاش‌مان این است که بتوانیم مساله را به‌صورت مسالمت‌آمیز برطرف کنیم. البته باید این مساله را هم بگویم که سقف استفاده از این ضمانت مجموعا ۱۰ میلیارد تومان است، یعنی شرکتی می‌تواند در یک فقره یا در قالب چند فقره ضمانتنامه تا سقف ذکرشده را دریافت کند و بیشتر از آن ضمانتنامه‌ای ارائه نمی‌شود.»
او با بیان اینکه رسالت صندوق، ضمانت صنایع کوچک است و قرار نیست سقف ضمانتنامه‌ها از مبلغ ۱۰ میلیارد تومان بالاتر برود، اظهار داشت: «با این حال برای شرکت‌های بزرگ‌تر، درحال فراهم‌سازی تسهیل وثایق در قالب‌های دیگر را در دست طراحی داریم تا بتوانیم برای شرکت‌های بزرگ که جمعیت آنها بیش از ۵۰ نفر بیمه‌ای و فروش بالاتر از ۲۰ میلیارد تومان باشد هم بحث تسهیل وثیقه را داشته باشیم. یعنی درحال رایزنی با بانک‌های عامل هستیم تا بتوانیم این شرکت‌ها را به‌صورت گروهی تحت‌حمایت بانک‌ها دربیاوریم و از آنها تنها چک و سفته برای ارائه تسهیلات به پشتوانه صندوق نوآوری و شکوفایی دریافت کند. البته با توجه به اینکه جزئیات این بحث هنوز نهایی نشده، در آینده نزدیک درباره آن اطلاع‌رسانی خواهیم کرد.»
گسترش شبکه بانک‌های همکار با صندوق نوآوری و شکوفایی
مدیر تسهیلات و خدمات اهرمی صندوق نوآوری و شکوفایی گفت: «بانک‌های دولتی، خصوصی و قرض‌الحسنه و… به‌نوعی همگی در بحث حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان وارد شده‌اند که در این میان نزدیک به ۱۷ بانک، همکار صندوق محسوب می‌شوند. به‌عبارت دیگر این بانک‌ها با صندوق برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان تفاهمنامه امضا کرده‌اند و برخی دیگر نیز به‌صورت مستقل در این زمینه به ارائه تسهیلات می‌پردازند. البته قصد داریم تا شبکه بانک‌های همکارمان را افزایش دهیم تا از این طریق اگر قرار است حمایتی هم صورت بگیرد، با اهرم صندوق نوآوری و شکوفایی باشد تا از این طریق هم کار شرکت‌های دانش‌بنیان توسعه‌یافته و تسهیلات ارزان‌تری به دست آنها برسد و هم بتوانیم با برنامه دقیق‌تر و منسجم‌تر اقدام به ارائه تسهیلات به شرکت‌ها کنیم.»
خلیلی به تناسب میان تورم و میزان تسهیلاتی که به شرکت‌های دانش‌بنیان کوچک ارائه می‌شود، اشاره و تصریح کرد: «شرکت‌هایی که در گروه شرکت‌های کوچک قرار میگیرند، با همه تورم امروز، باز هم مبلغ ۲ میلیارد تومان برای آنها می‌تواند یک جهش بزرگی را در تولیدشان ایجاد کند؛ چراکه تجربه این مهم را در گذشته داشته‌ایم. از این رو حمایت از چنین شرکت‌هایی، آینده بسیار روشنی دارد و باید بگویم که تسهیلات زیر ۱۰ میلیارد تومان هم می‌تواند رقم فروش شرکتی را ۱۰ برابر کند. ایمان داریم که حمایت از چنین شرکت‌هایی باعث می‌شود تا در آینده نزدیک آنها به شرکت‌های ۱۰ و حتی صدها میلیارد تومانی تبدیل شوند و نمونه‌های فراوانی از این مساله هم داشته‌ایم. به‌همین‌دلیل می‌خواهیم راهی پیدا کنیم تا شرکت‌های کوچک دیگر دغدغه تامین ضمانتنامه برای ارائه به بانک نداشته باشند.»
او افزود: «موضوع مهمی که باید در بحث صدور ضمانتنامه برای شرکت‌های دانش‌بنیان کوچک مدنظر قرار بگیرد، این است که روند این مهم بسیار سریع انجام می‌شود، در‌حالی‌که برای ارائه زمین یا ملک به‌عنوان ضمانت به بانک، گاهی تا ۴ ماه زمان می‌برد. یعنی فرآیند رهن ملک نیازمند انجام برخی کارهای اداری مانند تسویه حساب با شهرداری، ارائه عدم‌خلافی و… است که این کارها هزینه گرانی هم خواهد داشت، درصورتی‌که ضمانت تعهد پرداختی که قرار است از سوی دو صندوق به شرکت‌ها و درنهایت بانک‌ها ارائه شود هم زمان کوتاه و هم بدون هزینه جانبی خواهد بود و این ویژگی مهمی است که باید مدنظر قرار گیرد.»
امکان ثبت درخواست شرکت‌ها در سامانه غزال
مدیر تسهیلات و خدمات اهرمی صندوق نوآوری و شکوفایی تصریح کرد: «براساس اطلاعات ثبت شده در سامانه غزال این صندوق، نزدیک به ۴۰۰ شرکت دانش‌بنیان کوچک شرایط لازم برای دریافت این ضمانتنامه تعهد پرداخت را خواهند داشت؛ با این حال باید منتظر ماند و دید که ورودی‌ها به این سامانه برای ثبت درخواست چگونه خواهد بود. همچنین باید به این مساله هم اشاره کنم که هیچ تفاوتی میان حیطه فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان برای ارائه این نوع حمایت وجود ندارد، البته شرکت‌ها باید تسهیلات بانکی را تنها برای محصولات دانش‌بنیان دریافت کنند و در این صورت چنین ضمانتنامه‌هایی ارائه می‌شود. همچنین شرکت‌ها از روز گذشته می‌توانند وارد سامانه غزال شده و درخواست‌شان را ثبت کنند.»
خلیلی به تمرکززدایی از ارائه تسهیلات اشاره و بیان کرد: «از سال گذشته رسالت‌مان را سفر به استان‌های کم‌برخوردار قرار داده‌ایم و می‌توانم بگویم که به اکثر این مناطق در کشور سفر کرده‌ایم و تلاش‌مان این بود که هم از شرکت‌های فعال در مناطق و استان‌های کم‌برخوردار حمایت کنیم و هم بتوانیم خدمات و فعالیت‌هایمان را در کل کشور گسترش دهیم. همچنین هدف‌مان این است که بتوانیم سرویس‌هایمان را به‌گونه‌ای طراحی کنیم که برای شرکت‌های فعال در چنین استان‌هایی هم قابلیت بهره‌برداری داشته باشد، یعنی تلاش‌مان این بود که بتوانیم عدالت را در این زمینه رعایت کنیم.»
او خاطرنشان کرد: «امسال نیز سفرهای استانی‌مان به‌منظور رعایت عدالت‌محوری در راستای استفاده شرکت‌های مستقر در استان‌های کم برخوردار از تسهیلات این صندوق ادامه خواهد داشت.»
منبع:فرهیختگان
