برنامه «فراز» شبکه یک صداوسیما پنجشنبه گذشته به بررسی پیشرفت‌های علمی کشور پرداخت. دکتر محمدمهدی طهرانچی در این برنامه علاوه‌بر مرور روند تاریخی جریان‌سازی علمی در کشور درباره پیشرفت‌های علمی کشور توضیح داد. در ادامه گزیده‌ای از این صحبت‌ها را می‌خوانید.
دکتر محمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد در برنامه فراز شبکه یک صداوسیما درباره تاریخ تاسیس دانشگاه‌ها در ایران گفت: «مرحوم شیخ‌الاسلام موسس دانشگاه ملی ایران در کتاب رنسانس ایران، به صراحت می‌گوید من زمانی که می‌خواستم بعد از دانشگاه تهران، دانشگاه ملی ایران را تاسیس کنم، با وزیر فرهنگ وقت ملاقات کردم و به او گفتم که می‌خواهم دانشگاه ملی را تاسیس کنم و نقل می‌کند که وزیر فرهنگ وقت می‌گوید ایجاد دانشگاه در ایران با دو مشکل مواجه است، اول اینکه قانون نداریم و دوم اینکه باید نظام مستشاری آمریکایی‌ها که در ایران مستقر است، مجوز تاسیس دهد. یعنی ما کشوری بودیم که حتی اجازه تاسیس دانشگاه نداشتیم.» دکتر طهرانچی در ادامه درخصوص شکل‌گیری هویت دانشگاه مستقل در ایران توضیح داد: «بدون شک در تاریخ ایران، وجود دانشگاهی که برآمده از مدرنیته و دارای هویت مستقل باشد، به بعد از انقلاب اسلامی بازمی‌گردد. در سال ۲۰۰۵ زمانی که در ایران فعالیت در دو حوزه علوم شناختی و نانو را آغاز کرده بودیم، الیسون ابوت ادیتور اروپایی نیچر، به ایران می‌آید تا ببیند در ایران چه می‌گذرد؛ جمله معروفی را می‌گوید. او می‌گوید جریان مرجعیت علمی در ایران درحال بازسازی است و با توجه به اینکه ایرانیان قبلا رهبر علمی دنیا بودند، رو به جلو حرکت می‌کنند و می‌گوید که جلوی این پیشرفت را تنها با تحریم یا با اغتشاش سیاسی می‌توان گرفت وگرنه رابطه بین جامعه علمی و رهبری جریان‌ساز است. ابوت در مقاله دوم خود ذکر می‌کند افرادی که این اتفاقات را رقم می‌زنند، همگی از افرادی هستند که در جنگ با صدام حضور داشتند و شیمیایی را درک کردند. آثار جنگ بر اینکه چگونه فناوری روی آن اثر می‌گذارد را درک کرده و این افراد وارد صحنه دانشگاه شده‌اند.» او درخصوص شکل‌گیری جریان مستقر علمی در ایران عنوان کرد: «من به‌خاطر دارم زمانی که صدام اولین موشک‌های اسکاتB و… را به تهران رساند، این موشک‌ها را در اختیار دانشمندان و دانشجویان قرار دادند تا آن را بررسی کنند. حتی زمانی که بی‌رحمانه با سلاح‌های شیمیایی آلمانی جوانان و مردم بی‌دفاع ما را مورد هدف قرار دادند؛ ساخت پدافند شیمیایی باعث ورود آزمایشگاه‌ها و دانشجویان شیمی شد که تحقیق کنند تا چگونه پدافند شیمیایی بسازند که جلوی آسیب‌های غیر‌انسانی که از طریق اروپاییان به‌دست صدام رسیده بود را بگیرند. در نتیجه این ارتباط شکل گرفت و پس از جنگ تحمیلی و دفاع مقدس، با رهبری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای این موضوع به جریان مستقر علمی تبدیل شد. اگر امام خمینی با نوزادانی که در سال ۱۳۴۲ در گهواره بودند؛ انقلاب کردند، حضرت‌آقا با سربازانی که در جنگ حضور داشتند؛ نهضت علمی را رقم زدند.» دکتر طهرانچی با تاکید بر اینکه در سال ۲۰۰۱ نیز ثمره این جریان را در تولید واکسن‌های مختلف دیدیم، افزود: «واکسن‌سازی یک جریان علمی است و یک اتفاق نیست. جریانی است که در ۲۰ سال اخیر در نظام علمی ما مستقر شده است. نمادهای پیشرفت و جهاد علمی را در بچه‌هایی می‌بینیم که دست پرورده صفر تا صدی جمهوری اسلامی هستند. شهید علی‌محمدی و شهید شهریاری خصلتی که داشتند این بود که لیسانس، فوق‌لیسانس و دکتری را در ایران خواندند و مدرک گرفتند. به‌مراتب استادیاری، دانشیاری و استادی با مقالاتی که در ایران کار کردند و بدون ارتباط با نظام جهانی از لحاظ همکاری مشترک، رسیدند. اولین نکته این است که این نماد، خودباوری جدی دارد که کسانی در خدمت پیشرفت علمی و لبیک‌گوی نگاه بلند رهبری هستند که صفر تا صد آنها در این نظام شکل گرفته است.»
رئیس دانشگاه آزاد با اشاره به اینکه بدون شک جریان علمی ما مرهون نگاه تیزبین رهبری و اعتماد ایشان به دانشمندان است، ادامه داد: «زمانی که ما در سال ۱۳۷۶ شروع به انجام کار علمی در ایران کردیم، وجود خلأ فعالیت‌های علمی در حوزه فیزیک تجربی که می‌تواند اقتدار کشور را تامین کند، حس می‌شد. فعالیت‌های آماتور انجام می‌شد اما فعالیت حرفه‌ای در این حوزه وجود نداشت. در دانشگاه شهید بهشتی ما پژوهشکده لیزر را زدیم. در سال ۱۳۸۲ به ما پیغام دادند که در تاریخ ۲۲ اردیبهشت حضرت آقا برای بازدید از پژوهشکده تشریف می‌آورند. ما هنوز با امروز فاصله زیادی داشتیم و اینکه رهبری با نگاهی تیزبینانه رصد می‌کردند که گروهی از جوانان چگونه حرکتی را شروع کردند، برای ما بسیار غافلگیرانه بود و این جریان، تولد نسل جدیدی از نوآوران علمی بود. درنهایت تحصیلات تکمیلی و خودباوری به حمایت ایشان شکل گرفت.» دکتر طهرانچی در ادامه درباره جریان‌های جعلی تقلب و تخریب جریان علمی ایران بیان کرد: «این نظام، تحصیلات تکمیلی محور است و شما می‌بینید که با جریان جعلی تقلب و بسیاری از جریان‌های بی‌رحمانه در تلاش هستند تا این جریان را تخریب کنند؛ مقابله می‌کند. زمانی که روس‌ها برای تاسیس جغرافیای علمی به سراغ ایرانیان آمدند، آمریکایی‌ها ریچارد استون را داشتند که به شوروی می‌رود و با رئیس آکادمی علوم آن درخصوص دلایل همکاری با ایران مصاحبه می‌کند. او در این مصاحبه می‌گوید که ایران ستاره درحال ظهور است. بعد از برجام آمریکایی‌ها به ایران می‌آیند و این فرد را به میدان انقلاب می‌برند و او مقاله‌ای در science می‌نویسد که درون ستاره درحال ظهور، تقلب وجود دارد.»
ایران بوده، هست و خواهد بود
او درمورد دو جریان که در تقابل با جریان پیشرفت و جهاد علمی هستند، گفت: «اول جریانی است که دوست دارد، جریان تبعی در کشور غالب باشد. این جریان می‌داند استقلال علمی و دستاوردهای علمی پس از محقق شدن، می‌تواند خودباوری ملت را در سبک زندگی ایرانی- اسلامی رونق بخشد؛ چراکه غرب درحال‌حاضر با علم و فناوری؛ سبک زندگی تهی‌دست و بی‌مغز خود را به دنیا صادر می‌کند. جریان دیگر جریان غرب است که با نفوذ، تحریم و مقابله، نمی‌خواهد چنین جریانی شکل بگیرد؛ چراکه الهام‌بخشی جمهوری اسلامی ایران، با سلاح شکل نمی‌گیرد بلکه با جریان علمی شکل می‌گیرد. این دو جریان در دهه اخیر بسیار خوب کار کنند.» دکتر طهرانچی با تاکید بر اینکه زمانی افتخار به جریان هسته‌ای در لایه‌های مختلف جامعه وجود داشت، تصریح کرد: «لایه‌های مختلف جامعه روی جریان هسته‌ای، حساس بودند. جریانی که خواستار پیشبرد اتصال به غرب بود؛ تنها با رهبری مشکل نداشت و با مطالبه مردم نیز مشکل داشت. آنها در دستور‌کار خود، تضعیف افتخار ملت به دستاوردهای علمی را قرار دادند. این اتفاق جریانی است که در درون و بیرون مانند تیغه قیچی کار می‌کند. اتفاقات پاییز ۱۴۰۱، جریان هدفمند بود -درست مانند همان موضوعی که در مقاله ۲۰۰۵ به آن اشاره کرده بودند- ما شاهد این موضوع بودیم که در دانشگاه‌های درجه یک ما مسائلی را می‌سازند که از جنس مسائل دانشگاهی و علمی نیست. حتی دانشمندان ما را نیز تحریم می‌کنند. یعنی دانشگاه، دانشمند و مقالات را مورد هدف قرار داده‌اند و گاهی مقالات ما را منتشر نمی‌کنند. جریان تاریخ علم بسیار پندآموز، رسواگر برای جریان شعار توخالی حقوق بشر و علم‌دوست غربی و از سمت دیگر حکایت تلاش دانشمندان جوان و خودباور ایرانی است.» او در پایان درباره بیانیه گام اول و دوم رهبر انقلاب گفت: «در گام اول ما ثابت کردیم که می‌توانیم. گام دوم نیز تضمین‌کننده آینده روشن کشور است. در گام دوم از هفت‌پایه، پایه اول علم و پژوهش است. ما نیاز داریم که جوانان، با نوآوری و الگو قرار دادن دستاوردهای گام اول آینده روشنی را بسازند. اگر ما، از صورت‌گرایی بپرهیزیم و باور کنیم که توانسته‌ایم در کشور پیشرفت واقعی را محقق کنیم، در گام دوم حتما می‌توانیم و باید بتوانیم؛ چراکه ایران بوده، هست و خواهد بود.»
منبع:فرهیختگان
