رباتیک و هوش‌مصنوعی جزء فناوری‌های پیشرفته‌ای هستند که به‌سرعت درحال گسترش و توسعه هستند و از پتانسیلی بی‌پایان برای آینده بشریت برخوردارند. پیشرفت در زمینه رباتیک و هوش‌مصنوعی ساخت ماشین‌هایی را امکان‌پذیر کرده است که می‌توانند از ساده‌ترین تا پیچیده‌ترین کارهای زندگی روزمره ما را با سرعت و دقت بسیار بالایی انجام دهند. پژوهش در این حوزه‌ها و کاربرد آنها در ۲۰ سال گذشته با رشد روزافزونی مواجه شده و به‌دنبال آن، نگرانی‌هایی هم نسبت به جایگزینی نیروی کار انسانی با ربات‌های هوش‌مصنوعی در دنیا مطرح شده که همین چند هفته پیش واکنش‌های گسترده‌ای را در میان محققان جهان نسبت به توقف پژوهش‌های هوش‌مصنوعی مطرح شد. درمقابل بسیاری از واکنش‌هایی که نسبت به این امر مطرح شده، برخی نیز معتقدند ربات‌ها و هوش‌مصنوعی به‌نوعی مکمل انسان‌ها هستند و به آنها در کامل‌تر کردن سریع‌تر و دقیق‌تر کارها کمک می‌کنند. درحالحاضر نیز بسیاری از کاربران شبکه‌های اجتماعی و نرم‌افزارهایی چون Alexa، سیری، دستیار هوشمند گوگل و… با این فناوری عجین شده‌اند. همین تعامل میان فناوری‌های رباتیک و هوش‌مصنوعی و انسان باعث رونق بازار این بخش در دنیای امروز شده است، به‌طوری‌که گمانه‌زنی‌ها حکایت از آن دارد که صنعت رباتیک در سال‌های پیش‌رو به‌طور چشمگیری رشد خواهد کرد. به‌طوری‌که انتظار می‌رود این رشد تا سال ۲۰۳۰ به چیزی بالغ بر ۲۶۰ میلیارد دلار برسد. بخش اعظمی از این افزایش به بخش ربات‌های خدماتی مربوط می‌شود که در امر تمیز کردن، توزیع و حمل کالا و بار تخصص دارند.
بازار جهانی ۱۸۴ میلیاردی ربات‌های هوش‌مصنوعی
ربات‌های هوش‌مصنوعی، ربات‌های ادغام شده با فناوری هوش‌مصنوعی هستند که آنها را قادر می‌سازد کارهایی را که انسان‌ها انجام می‌دهند، به‌طور هوشمند و خودکار انجام دهند. قدرت تصمیم‌گیری و حل‌مساله ربات‌های هوش‌مصنوعی بسیار سریع‌تر از انسان بوده و می‌توانند داده‌های متعددی را دقیق‌تر از انسان مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند. به گزارش nextmsc، اندازه بازار ربات‌های هوش‌مصنوعی در سال ۲۰۲۱ به چیزی حدود ۹۶ میلیارد دلار رسید و پیش‌بینی می‌شود که این رقم تا ۲۰۳۰ به ۱۸۵ میلیارد دلار برسد که درمجموع، بین سال‌های ۲۰۲۲ تا ۲۰۳۰ با رشد ۳۳ درصدی روبه‌رو خواهد شد. ادغام اینترنت اشیاء با ربات‌های هوش‌مصنوعی به بهبود ارتباط و تعامل بهتر با محیط و انسان‌ها کمک می‌کند.
رشد درآمد جهانی هوش‌مصنوعی؛ ۴۱ درصد
با توجه به گسترش استفاده از فناوری‌های هوش‌مصنوعی در دنیا، به‌مراتب درآمد جهانی حاصل از این فناوری نیز افزایش می‌یابد. طبق آمارهای به‌دست آمده، رقم درآمد جهانی هوش‌مصنوعی در سال ۲۰۱۸ حدود ۱۰ میلیارد دلار گزارش شد و این میزان در ۲۰۱۹ به ۱۵ میلیارد دلار رسید و این روند رو به رشد در سال‌های بعد با رشد مضاعفی روبه‌رو شد به‌طوری‌که از ۲۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰ به ۳۵ میلیارد دلار در ۲۰۲۱ و ۵۱ میلیارد دلار در سال گذشته رسید. برآوردها حکایت از آن دارد که درآمد بازار جهانی این فناوری تا پایان ۲۰۲۳ با ۲۰ میلیارد دلار افزایش به رقمی بالغ بر ۷۱ میلیارد دلار خواهد رسید. انتظار می‌رود این رقم تا دو سال آینده یعنی ۲۰۲۵ به ۱۲۶ میلیارد دلار افزایش یابد. محققان میانگین رشد درآمد سالانه جهانی هوش‌مصنوعی را بیش از ۴۱ درصد اعلام کرده‌اند.
ربات‌ها ۹۷ میلیون شغل به ارمغان می‌آورند
آمارها نشان می‌دهد سیستم‌های اتوماسیون و خودکار شدن صنایع منجر به رشد اقتصادی بالاتر می‌شود. همان‌طور‌که فناوری به‌مرور زمان پیچیده‌تر می‌شود، میزان خودکار شدن سیستم‌ها نیز بالا می‌رود. البته این فرآیند بسیاری از مشاغل را با خطر نابودی مواجه کرده و از سوی دیگر، فرصت‌های شغلی بیشتری ایجاد می‌کند. پیش‌بینی‌ها حکایت از آن دارد که از ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۵ چیزی حدود ۸۵ میلیون شغل با نیروی انسانی با ماشین‌آلات رباتیک جایگزین شوند، این درحالی است که ۹۷ میلیون شغل نیز ایجاد خواهند شد که تنها ۱۲ میلیون شغل در کشورهای سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) ظهور می‌کنند. در این میان، آمارها نشان می‌دهد سهم مشاغلی که در سطح جهانی اضافی هستند در سال ۲۰۱۸ حدود ۱۵٫۶ درصد و در سال ۲۰۲۵ و با توسعه اتوماسیون به ۹ درصد خواهد رسید. همچنین سهم مشاغل ایجاد‌شده توسط سیستم‌های اتوماسیون در دنیا در سال ۲۰۱۸ حدود ۷٫۸ درصد و در سال ۲۰۲۵ حدود ۱۳٫۵ درصد گزارش شده است.
کاربردهای پزشکی در صدر استفاده از ربات‌های خدماتی
طبق آمار به‌دست‌آمده، کاربردهای پزشکی حرف اول را در بازار ربات‌های خدماتی دنیا می‌زند. برخلاف ربات‌های صنعتی حوزه خودرو و الکترونیک که بازار آنها در سال‌های کرونایی با افول مواجه شد، در بخش کاربردهای خدماتی پزشکی با پیشرفت خوبی روبه‌رو بوده‌ایم به‌طوری که رقم بازار ربات‌هایی با کاربردهای پزشکی در سال ۲۰۱۸ به ۴ میلیارد و ۱۶۲ میلیون دلار رسید و این روند در سال‌های بعدی هم با همه‌گیری شدن ویروس کرونا ادامه یافت به‌طوری‌که این رقم در سال ۲۰۱۹ حدود ۶ میلیارد دلار، در ۲۰۲۰ بیش از ۷ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار، در سال ۲۰۲۱ هم حدود ۹ میلیارد دلار و درنهایت در سال ۲۰۲۲ به رقمی بالغ بر ۱۰ میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار رسید. بعد از کاربردهای پزشکی، ربات‌هایی با وظایف خانگی (ربات‌های شخصی) بیشترین بازار ربات‌های خدماتی را به خود اختصاص داده‌اند.
دوسوم بازار ربات‌های خدمات تجاری در دست لجستیکی‌ها و پزشکی‌ها
ربات‌های پزشکی بزرگ‌ترین بخش بازار خدماتی را به خود اختصاص می‌دهند که طبق برآوردها، سهم بازار این بخش تا سال ۲۰۲۲ با دو درصد افزایش از ۴۶ درصد در سال ۲۰۱۸ به ۴۸ درصد در ۲۰۲۲ رسید. صنعت لجستیک هم در سال ۲۰۲۲ با رشد بیش از ۳ میلیارد دلاری روبه‌رو شد و سهم آن از ۱۲ درصد در ۲۰۱۸ به ۲۲ درصد در ۲۰۲۲ رسید. به‌رغم افزایش حدود ۱۹ میلیارد دلاری بازار، سهم بازار ربات‌های کشاورزی رو به کاهش است به‌طوری که از ۱۴ درصد در ۲۰۱۸ به ۸ درصد در سال گذشته رسید. کل بازار ربات‌های خدمات تجاری در ۲۰۱۸ حدود ۹ میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار گزارش شد که این مقدار در سال ۲۰۲۲ به حدود ۲۰ میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار افزایش داشته است.
رشد سالانه ۱۲ درصدی استفاده از ربات‌ها در صنایع
استفاده از ربات‌ها و هوش‌مصنوعی در بخش تولیدی از سال ۱۹۵۴ تاکنون با پیشرفت گسترده‌ای همراه بوده است، به‌طوری‌که درحالحاضر هسته اصلی صنایع و کارخانه‌های هوشمند را همین فناوری‌ها تشکیل داده‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال ۲۰۱۶ تیم‌های متشکل از انسان و ربات که با یکدیگر همکاری می‌کردند، با ۸۵ درصد بهره‌وری بالاتر نسبت به تیم‌های تک‌منظوره انسانی یا رباتیک همراه بوده‌اند. این روند نشان می‌دهد در سال ۲۰۱۶ تعداد تاسیسات رباتیک و هوش‌مصنوعی در دنیا ۳۰۴ هزار بوده و با رشد قابل توجهی، این تعداد در سال ۲۰۱۷ به ۴۰۰ هزار رسید. اما نوساناتی که طی سال‌های همه‌گیری کرونا شاهد آن بودیم، تعداد تاسیسات ربات‌ها و هوش‌مصنوعی در سال ۲۰۲۱ به حدود ۵۱۷ هزار رسید. طبق این نمودار، میانگین رشد سالانه این تاسیسات در صنعت بیش از ۱۲ درصد برآورد شده است.
کره‌جنوبی به ازای هر ۱۰ هزار کارمند ۱۰۰۰ ربات دارد
سنجش تراکم میزان ربات‌ها در بخش تولیدات صنعتی یکی از معیارهای تعیین برترین کشورها در این حوزه از فناوری به‌شمار می‌رود. طبق این آمارها، کره‌جنوبی به ازای هر ۱۰ هزار کارمند، ۱۰۰۰ ربات فعال در بخش تولید در اختیار دارد و به این ترتیب پرتراکم‌ترین میزان ربات‌های فعال در بخش تولید را در دنیا به خود اختصاص داده است. بعد از کره‌جنوبی، سنگاپور با ۶۷۰ ربات به ازای هر ۱۰ هزار کارمند رتبه دوم را داراست. ژاپن با ۳۹۹، آلمان با ۳۹۷ و چین هم با ۳۲۲ ربات به ازای هر ۱۰ هزار در رده‌های سوم تا پنجم قرار گرفته‌اند. سوئد، هنگ‌کنگ، چین‌تایپه، آمریکا، اسلوونی، سوئیس، دانمارک، هلند، ایتالیا، بلژیک و لوکزامبورگ، اتریش، اسپانیا، فرانسه و فنلاند نیز در رده‌های بعدی قرار دارند. طبق بررسی‌های صورت گرفته، میانگین تراکم جهانی تعداد ربات‌ها به ازای هر ۱۰ هزار کارمند حدود ۱۴۱ ربات است.
بازار ربات‌های صنعتی روی انگشت خودروسازان می‌چرخد
در بررسی وضعیت صنایع مختلف از نظر در اختیار گرفتن بازار ربات‌های صنعتی، دو صنعت پرکاربرد خودرو و الکترونیک بین سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ بیشترین میزان بازار ربات‌های صنعتی را به خود اختصاص داده‌اند. صنعت خودرو در سال ۲۰۱۸ بازار ۴ میلیارد و ۷۵۵ میلیون دلاری را از آن خود کرده بود که این رقم در سال ۲۰۲۲ به ۳ میلیارد و ۵۴۵ میلیون دلار رسید. بعد از خودرو، صنعت الکترونیک در رده دوم قرار گرفته است. رقم این بازار در سال ۲۰۱۸ حدود ۴ میلیارد و ۶۸۴ میلیون دلار و در سال ۲۰۲۲ به ۳ میلیارد و ۴۷۲ میلیون دلار رسید. آمارها حکایت از کاهش بازار این دو صنعت همزمان با همه‌گیری کرونا در دنیا دارد.
سلطه ۵۰ درصدی بازار خودرو و الکترونیک در معرض خطر
به‌رغم اینکه صنایع خودروسازی و الکترونیک بیش از نیمی از بازار ربات‌های صنعتی را به خود اختصاص داده‌اند، اما در مقایسه‌ای که محققان در بازار این دو صنعت بین دو سال ۲۰۱۸ و ۲۰۲۲ انجام داده‌اند، نشان می‌دهد که این دو صنعت در معرض خطر هستند و صنایع دیگر درحال پیشی گرفتن از آنها هستند. در این آمار، ربات‌های صنعتی در سال ۲۰۱۸ درمجموع ۱۷ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار را شامل می‌شدند که ۲۷ درصد از این ربات‌ها صنایع خودروسازی، ۲۷ درصد دیگر در اختیار صنایع الکتریکی و الکترونیک، ۱۱ درصد در اختیار صنایع فلزی و ماشین‌آلات، ۵ درصد در اختیار صنایع فرآورده‌های پلاستیکی و شیمیایی، ۳ درصد در اختیار نوشیدنی‌ها و موادغذایی و ۲۸ درصد باقیمانده هم در اختیار سایر صنایع بوده است. در مقابل، رقم بازار کل ربات‌های صنعتی در سال ۲۰۲۲ به ۱۵ میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار رسید که با توجه به کاهش رقم بازار، سهم صنایع اصلی نیز کاهش یافته‌اند به‌طوری که سهم صنایع خودروسازی از ۲۷ در سال ۲۰۱۸ به ۲۴ درصد در ۲۰۲۲ و سهم صنایع الکترونیک از ۲۷ درصد در ۲۰۱۸ به ۲۳ درصد در سال ۲۰۲۲ کاهش یافته است. این درحالی است که سهم صنایع ماشین‌آلات و فلزات، فرآورده‌های پلاستیک و شیمیایی و سهم سایر صنایع افزایش داشته است.
سهم ۸۲ درصدی ربات‌های خانگی در حوزه خدمات فردی
ربات‌های خدمات فردی معمولا وظایفی چون تمیز کردن و جارو کشیدن محیط را انجام می‌دهند و حتی ربات‌های سرگرم‌کننده هم جزء ربات‌های خدمات فردی قرار می‌گیرند که شامل اسباب بازی‌ها و پهپادهای عکاس می‌شوند. این ربات‌ها به‌طور گسترده‌ای راه خود را به داخل منازل باز کرده‌اند. رقم بازار ربات‌های خدمات فردی در سال ۲۰۱۸ حدود ۴ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار و در سال ۲۰۲۲ رقمی بالغ بر۹ میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار را شامل شده است. در این میان، ربات‌های خانگی و فردی در سال ۲۰۱۸ حدود ۷۶ درصد و ربات‌های سرگرمی ۲۴ درصد از این بازار را تشکیل داده‌اند. این سهم در سال ۲۰۲۲ برای ربات‌های خانگی ۸۲ درصد و برای ربات‌های سرگرمی ۱۸ درصد اعلام شده است.
منبع:فرهیختگان
