ایران و سنگاپور به نسبت جمعیت دانشآموخته رشته علوم و مهندسی برابری دارند اما در ایران به‌جای استفاده از ظرفیت دانش‌آموختگان در حوزه‌های فناوری و نوآوری این ظرفیت صرف انتشار مقالات علمی- پژوهشی می‌شود. تصور اینکه شخصی بدون حتی یک روز حضور در بیمارستان و فعالیت بالینی و صرفا با اتکا بر دانش نظری به‌عنوان پزشک به مداوا و معالجه بیماران بپردازد، بسیار دور از ذهن است. چنین پزشکی ممکن است اطلاعات فراوانی درباره انواع بیماری‌ها و شیوه‌های مختلف درمانی آنها داشته باشد اما به‌دلیل نداشتن تجربه کافی در مواجهه با بیماران متفاوت و علائم گوناگون، نمی‌توان انتظار تجویز نسخه صحیح برای بیماران درمان آنها را داشت. به‌همین‌دلیل است که دانشجویان پزشکی بعد از گذراندن دو سال تحصیل دروس نظری آماده ورود به مراحل بالینی و حضور در بیمارستان‌ها و مواجهه واقعی با بیماران می‌شوند.
این شیوه آموزشی توامان دروس نظری و استفاده عملی از آموخته‌ها در دوره‌های تخصص نیز ادامه داشته و حتی اعضای هیات‌علمی دانشگاه‌های علوم پزشکی نه به‌عنوان یک فعالیت فوق‌برنامه بلکه به‌عنوان یکی از بخش‌های اصلی وظایف آموزشی و پژوهشی‌شان در بیمارستان‌های آموزشی به درمان بیماران و آموزش دانشجویان می‌پردازند. به‌عبارت دیگر هرم علمی رشته‌های علوم پزشکی از بدو ورود به دانشگاه و در همه مراحل تحصیل و تدریس خود در یک سازوکار طبیعی در کنار انواع آموزش‌های نظری در عمل نیز از آموخته‌های خود استفاده می‌کنند. رشته‌های فنی و مهندسی نیز از طریق برنامه‌های آموزشی و پژوهشی مختلفی مانند الزام دانشجویان به گذراندن دوره‌های کارآموزی در شرکت‌های مختلف و یا الزام اساتید جوان و جدید‌الاستخدام به گذراندن دوره‌های فرصت مطالعاتی در صنعت و همچنین توسعه مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری دانشگاهی تلاش کرده است از ظرفیت صنایع برای تعمیق دانش ضمنی اساتید و دانشجویان و تبدیل آن به دانش عینی استفاده کند. این در‌حالی است که گزارش‌های ملی و بین‌المللی مانند رتبه ۱۲۱ جهان در زیرشاخص ارتباط با صنعت و رتبه ۵۴ جهان در نرخ پژوهشگران صنعتی در شاخص جهانی نوآوری و یا سهم کمتر از ۲ درصدی پایان‌نامه‌های تقاضا‌محور از مجموع پایان‌نامه‌های نگاشته شده در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۴۰۱، گواهی بر وجود فاصله زیاد بین آموزش‌ها و پژوهش‌های دانشگاهی و نیازهای جامعه و صنعت کشور است.
این وضعیت دلایل مختلفی از‌جمله نبود تقاضای واقعی از سمت صنایع و دستگاه‌های مختلف برای آموخته‌های دانشگاهیان می‌تواند داشته باشد، اما با استفاده از برخی سازوکارها و تجارب موفق دیگر کشورها می‌توان به تقویت رابطه طبیعی صنعت و دانشگاه کمک کرد. سنگاپور از‌جمله کشورهایی است که پیشرفت چشمگیری را در حوزه فناوری و نوآوری در دو دهه گذشته تجربه کرده به‌طوری‌که همواره در گزارش شاخص جهانی نوآوری سازمان جهانی مالکیت فکری که از سال ۲۰۰۷ منتشر می‌شود جزء ۱۰ کشور برتر هم از نظر رتبه شاخص جهانی نوآوری و هم در زیر شاخص ارتباط صنعت و دانشگاه بوده است. موضوع جالب توجه در این رابطه این است که سنگاپور و ایران از نظر زیر شاخص‌های تحصیلات عالی و دانش‌آموختگان علوم و مهندسی دارای وضعیت مشابه و هر دو جزء ۱۰ کشور برتر جهان هستند.
موضوع جالب توجه از یک‌طرف عقب‌ماندگی شدید رتبه ایران در زیر شاخص ارتباط صنعت و دانشگاه و زیر شاخص نرخ اشتغال پژوهشگران در صنعت و از طرفی رتبه بالای ایران در زیر شاخص انتشار مقالات علمی پژوهشی نسبت به سنگاپور است. به‌عبارت دیگر ایران و سنگاپور به نسبت جمعیت دانشآموخته رشته علوم و مهندسی برابری دارند، اما به‌جای استفاده از ظرفیت دانش‌آموختگان در حوزه‌های فناوری و نوآوری این ظرفیت صرف انتشار مقالات علمی- پژوهشی می‌شود. سنگاپور با تغییر نگرش در سیاست‌های آموزش عالی و عمومی تلاش کرده است با رویکرد بلندمدت‌تری مشکلات خود را حل کند. این کشور با ایجاد تغییراتی در اداره دانشگاه‌ها، آنها را به‌سمت درآمدزایی و رفع نیازهای جامعه و صنعت و رقابت با دیگر بازیگران عرصه آموزش و پژوهش سوق داد. یکی از برنامه‌های مهم سنگاپور برای تقویت ارتباط صنعت و دانشگاه، تاسیس آزمایشگاه‌های مشترک دانشگاها و صنایع است.
در این طرح که از سال ۲۰۱۳ در سنگاپور آغاز شده بنیاد ملی علوم سنگاپور به‌دنبال تقویت روابط دانشگاه‌ها و صنایع در پژوهش‌های تحقیق و توسعه تجربی بوده و توانسته شرکت‌های داخلی و خارجی را برای همکاری با دانشگاه‌های سنگاپور به‌منظور انجام پژوهش‌های مرتبط با صنعت جذب کرده و زمینه حضور توامان اساتید و دانشجویان را در دانشگاه و صنعت فراهم کند. به‌عبارت دیگر نظام نوآوری سنگاپور با ایجاد سازوکارهای حمایتی مانند تامین مالی و منتفع کردن صنایع از حضور و اجرای طرح‌های تحقیق و توسعه در دانشگاه‌ها زمینه همکاری بیشتر نظام آموزش عالی و صنایع را فراهم کرده است.
سیاستگذاران آموزش عالی ایران نیز با الهام گرفتن از تجارب موفق دیگر کشورها بایستی به‌عنوان یکی از بخش‌های اصلی از برنامه‌های آموزشی و پژوهشی و نه یک فعالیت فوق‌برنامه امکان حضور توامان اساتید و دانشجویان را در صنایعی که تقاضای واقعی دارند فراهم کرده و موانع احتمالی را برطرف کنند. طراحی یک سازوکار مناسب برای رفع الزام حضور دانشجویان تحصیلات تکمیلی و اعضای هیات‌علمی در محیط فیزیکی دانشگاه از طریق اصلاح آیین‌نامه‌های اداری استخدامی و ارتقای مرتبه اعضای هیات‌علمی است.
به‌عبارت دیگر لازم است برخورد با مسائل واقعی صنایع به‌عنوان یکی از بخش‌های اصلی وظایف پژوهشی و آموزشی اعضای هیات‌علمی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی تلقی شود. توسعه آزمایشگاه‌های مشترک با صنایع دارای تقاضای واقعی به‌ویژه به میزبانی شرکت‌های دانش‌بنیان بزرگ کشور از‌جمله سازوکارهای موفقی است که در دیگر کشورها تجربه شده است. به‌عبارت دیگر حضور توامان دانشجویان و اساتید رشته‌های فنی‌و‌مهندسی در جامعه و صنعت در یک قالب متناسب و به‌عنوان یکی از بخش‌های مهم برنامه‌های آموزشی و پژوهشی همچون رشته‌های علوم پزشکی لازمه اصلی استفاده از توان علمی و پژوهشی دانش‌آموختگان رشته‌های فنی‌و‌مهندسی و ارتقای دانشگاه‌ها برای حل مسائل جامعه است.
منبع:فرهیختگان
