غول سرنوشت ساز کنکور این روزها معادله جدیدی را پیش روی داوطلبان قرار داده است، برگه انتخاب رشته، فرمی که در آن به داوطلبانی که با هزار ترس و لرز مرحله مجاز شدن را طی کرده‌اند تنها چند پیشنهاد برای ادامه تحصیل می‌دهد.
دلهره ناشی از به هدر رفتن زحمات چند ساله دانش آموازن و خانواده‌هایشان این روزها و با توجه به آغاز انتخاب رشته بیشتر شده و هر آن ممکن است شیرینی مجاز شدن در کنکور را به کام آنها تلخ کند.
اما در این بین نکته جالب توجه دیگر در بین قبولی‌های کنکور در اصفهان قبولی در دانشگاه‌های تهران است، دانشگاه‌هایی که به نوعی رؤیای همه کنکوری هاست و کمتر کسی آن هم با رتبه دو رقمی، سه رقمی و حتی چهار رقمی تمایلی به تحصیل در دانشگاه‌های محل زندگی‌اش دارد.
از سوی دیگر با نگاهی به رشته‌های دانشگاهی سیاست‌گذاری‌های نادرستی را در انتخاب رشته‌های دانشگاهی شاهد هستیم که پس از فارغ التحصیل شدن بازاری برای کار و فعالیت ندارند و با اتمام دوران تحصیل آنها نیز به جرگه بیکاران جامعه افزوده می‌شوند.
انتخاب رشته دانشگاهی شاهد بیش از هر مساله دیگری در تعیین سرنوشت و آینده جوانان و نوجوانان ایرانی نقش دارد و این در حالی است که برخی از مجاز شدگان در کنکور سراسری نیز تمایلی به انتخاب رشته ندارند و از این رو بسیاری از صندلی‌های دانشگاه‌ها خالی می‌ماند.
تماس های مکرر از سوی مراکز مشاوره
سارا صبوحی، یکی از داوطلبان انتخاب رشته امسال است، او که رتبه سه رقمی را در رشته رباضی به دست آورده در خصوص انتخاب رشته به خبرنگار مهر می‌گوید: طی چند روز اخیر چند مرکز مشاور که نمی‌دانم شماره مرا نیز از کجا آورده‌اند برای انتخاب رشته با من تماس گرفته‌اند، اما با توجه به تجربیاتی که از گذشته خواهرم دارم تمایلی به استفاده از مشاور ندارم، از سویی نیز با دیدن برگه انتخاب رشته شوکه شدم چرا که هیچ اطلاعات و کمکی به داوطلبان برای انتخاب رشته در آن درج نشده و این امر برای هر داوطلب می‌تواند آزار دهنده و استرس زا باشد.
او اضافه می‌کند: من این رفتار در زمینه انتخاب رشته را به نوعی کم کاری سیستم آموزشی کشور می‌دانم که خیلی‌ها از این کم کاری سال‌هاست سو استفاده می‌کنند و هزینه‌های زیادی را در روند برگزاری کنکور و همچنین انتخاب رشته به دست می‌آورند.
عضو شورای مدیریت انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات که معتقد است داوطلبان کنکور سراسری باید توجه داشته باشند که شغل و انتخاب رشته دو مقوله جدا از هم هستند، به خبرنگار مهر می‌گوید: شوربختانه در نگاه بسیاری از دانش آموزان، مربیان و مشاوران انتخاب رشته همان انتخاب شغل است و این امر منجر به این می‌شود که در هر دوره‌ای انتخاب رشته‌ها به صورت گله‌ای انجام شود در دوره‌ای متقاضیان رشته‌های مهندسی افزایش می‌یابد و در دوره اقبال داوطلبان به سمت رشته‌های پزشکی است.
احمد مهرشاد تصریح می‌کند: نکته مهم آن است که این گونه انتخاب رشته تابع علایق، استعداد و توانایی افراد نیست بلکه تابع آن تَبی است که جامعه دچار آن شده و عده‌ای به اسم مشاور آن تب را داغ می‌کنند.
دانشگاه محل کسب منزلت اجتماعی و جایگاه اقتصادی نیست
او با بیان اینکه دانش آموز ما باید بداند که هدف از دانشگاه رفتن چیست، ابراز می‌کند: دانشگاه محلی برای کسب منزلت اجتماعی و جایگاه اقتصادی نیست، در واقع دانشگاه بستری برای کشف و حل مسئله است.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه داوطلبان کنکور سراسری حین انتخاب رشته باید آینده دورتری را ببینند، ابراز می‌کند: دوران تحصیل به صورت کامل در دانشگاه ۱۰ سال است و باید انتخاب رشته به گونه‌ای باشد که افراد تمایل به اتمام آن داشته باشند.
او با بیان اینکه رشته‌های بنیادی در دانشگاه‌ها معمولاً پولسازی کمتری دارند، می‌افزاید: برای مثال در علوم انسانی رشته‌هایی مانند تاریخ و فلسفه رشته‌های پایه‌ای هستند که شاید از نظر شغلی نگاه مثبتی به آنها نمی‌شود.
مهرشاد که معتقد است در حال حاضر در اتوبان چهار بانده‌ای هستیم که خط اول آن، اقتصاد و بازار است، ادامه می‌دهد: خط دوم سیاست و خط سوم فرهنگ است و متأسفانه علم در خط آخر قرار گرفته است، از این رو در نظام آموزشی نیز همه این خطوط به مدرک گره خورده است و به همین دلیل شاهد ابتذال‌های ایجاد شده بر سر مدرک تحصیلی در کشور هستیم.
دانشگاه‌ها به محلی برای افزایش حقوق تبدیل شده‌اند
او می‌گوید: در چنین شرایطی حتی شرکت‌های دولتی و خصوصی هم اقدام به تأسیس دانشگاه کرده‌اند که دانشگاه‌های علمی کاربردی از مهم‌ترین آنها است، در این دانشگاه‌ها دیگر مسئله ارتقای خدمت نیست، مسئله افزایش چند درصدی حقوق است، یعنی فردی که لیسانس دارد اگر فوق لیسانس بگیرد چند درصد حقوقش افزایش خواهد داشت.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه با این نگاه به دانشگاه اختلال اساسی در چهار خط اتوبان دانشگاه ایجاد کرده‌ایم، اضافه می‌کند: در این شرایط نه در اقتصاد مسیر آموزشی متناسب همراه با عمل داریم و نه در دانشگاه انسان‌هایی را پرورش داده‌ایم که قواره آنها به قواره اقتصاد بخورد؛ باید به این نکته توجه داشت که دانشگاه محل کسب پول و ثروت نیست؛ یعنی به آن معنا نیست که من وارد دانشگاه می‌شوم که پولدار شوم، هدف راه‌اندازی دانشگاه حل مسئله است نه محلی برای کسب قدرت و شهرت.
او با بیان اینکه در نظام علمی کشور همه چیز به سمت تهی شدن از معنا پیش می‌رود، ابراز می‌کند: ما به فارغ التحصیلان لیسانس لقب کارشناسی داده‌ایم اما باید ارزیابی کرد که تا چه میزان می‌توان این فرد را کارشناس نامید و تا چه میزان این فرد در رشته‌ای که فارغ التحصیل شده حرفی برای گفتن دارد.
سیستم انتخاب رشته در کشور فاجعه بار است
مهرشاد که معتقد است در بسیاری از رشته‌ها نیروی فارغ التحصیل اشباع شده اما به جرأت می‌توان گفت که نیروی متخصص در همه رشته‌ها کم است، می‌افزاید: باید نگاه مهارتی را جایگزین نگاه نمره‌ای و حافظه‌ای و نگاه مولد را جایگزین نگاه منفعل کرد به این معنا که باید یک گام به جلو رفته و دید کارآفرینانه به دست آوریم.
او سیستم انتخاب رشته دانشگاه‌ها را فاجعه بار توصیف کرده و می‌گوید: داوطلبان بسیاری از گزینه‌های پیش رو را نمی‌شناسند، حتی آنها به مساله خودشناسی و فضاشناسی هم نرسیده‌اند و از سوی دیگر نیز مشاوران تحصیلی با نگاه درآمدی و ماشینی به داوطلبان برای همه آنها نسخه واحدی را می‌پیچند و از این رو با روند مکانیکی روبرو هستیم.
متناسب سازی رشته‌های دانشگاه‌های کشور و به ویژه اصفهان به عنوان صنعتی‌ترین استان و همچنین دارا بودن فعالیت بیشترین اصناف دغدغه چندین ساله بخش اقتصادی است، چالشی که تاکنون برای رفع آن کجدار و مریز رفتار شده و عزمی جدی برای رفع آن وجود نداشته است.
برگزاری وبینار برای انتخاب رشته درست
مسئول سرای نوآوری اتاق بازرگانی اصفهان که مدتی است با توسعه ارتباط با بدنه دانشگاه‌های استان اصفهان سعی داشته گوشه‌ای از نیازهای صنعت را در دل دانشگاه‌ها پوشش دهد، به خبرنگار مهر می‌گوید: در راستای متناسب سازی و ارائه آموزش‌های منطبق با نیاز بنگاه‌های اقتصادی سرای نوآوری اقدام به برگزاری مدرسه تابستانی مهارت محور کرد؛ در این رویداد که با حضور یازده شرکت فعال در حوزه‌های ماشین سازی، صنایع فلزی، کامپیوتر و… با حضور ۱۵۰ نفر از دانشجویان علاقه مند به مشارکت در طرح پویش سرای نوآوری در حال برگزاری است سعی شده متناسب با نیاز صنایع و بنگاه‌های اقتصادی نسبت به برگزاری دوره‌های کاربردی و بعضاً بین رشته‌ای به صورت مشارکتی با صنایع، برنامه ریزی شود.
صنایع اصفهان به کدام رشته‌های تحصیلی نیاز دارند؟
فرزانه راست قلم می‌افزاید: در این رویداد، آموزش‌های اولیه مورد نیاز به صورت ۳۰ درصد آموزش کاربردی توسط مدرسان مجرب و مشغول در صنعت و۷۰ درصد آموزش در حین کارآموزی دانشجویان صنعت به واسطه تعریف پرژه های کاربردی و مناسب با نیاز صنعت انجام خواهد شد.
مسئول سرای نوآوری اتاق بازرگانی اصفهان همچنین به برگزاری وبینارهای مختلف برای انتخاب رشته داوطلبان کنکور سراسری اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: در این وبینارها افق بنگاه‌های اقتصادی حداقل برای چهار سال آینده برای داوطلبان تبیین شد و راهکارهای مورد نیاز به داوطلبان ارائه شد.
او با اشاره به اینکه نیاز بنگاه‌های اقتصادی در استان اصفهان به سمت فضاهای دیجیتال و تکنیک‌های جدید نرم افزار در حال حرکت است، ادامه می‌دهد: رشته‌هایی از جمله مکانیک، صنایع کامپیوتر و برق بیشترین تقاضا در صنعت سنتی را داشته‌اند و مهارت‌های بین رشته‌ای از قبیل دیجیتال مارکتینگ، برنامه نویسی در اندروید و برنامه‌های تلفن همراه، تهیه محتوا و ایده‌های خلاق در کسب و کار جدید بیشترین تقاضا را در بین شرکت‌های با رویکرد جدید داشته‌اند و از این رو دانشگاه‌ها باید بر روی این موضوعات برنامه ریزی کنند.
آنچه برآورد می‌شود این است که ضروری است در دوران تحصیل دانش آموزان باید به روند تعیین انتخاب رشته در آستانه ورود به دانشگاه بیش از گذشته توجه شود هر چند این مقوله نیز یکی از حلقه‌های مفقوده در نظام آموزشی کشور است و باید هر چه زودتر مسئولان برای این امر نیز چاره‌ای بیندیشند.
