دانشگاه آزاد بخشی از ماموریت خود را به حوزه کارآفرینی معطوف کرده است، از تمام ابزارهای بیرونی و درونی دانشگاه نیز برای رسیدن به هدفش استفاده می‌کند. یکی از ابزارها هم حضور استادان و اعضای هیات‌علمی مهارتی در دانشکده‌های مهارتی هستند. مسئولان دانشگاه این بار می‌خواهند استادانی را پای کار بیاورند که خبره یا به‌تعبیری استادکار باشند. در سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی نیز چرخش آموزش از حافظه‌محوری به یاددهی مورد تاکید است. دانشگاه آزاد می‌خواهد از دانش و مهارت صنعتگران و استادکارانی استفاده کند که ممکن است مدرک تحصیلی نداشته باشند اما در شغل خود خبره هستند. به‌طورمثال در صنعت منبت یا خاتم‌کاری، به تعداد انگشتان دست استادکار خبره در کشور وجود دارد که خیلی از این افراد تحصیلات دانشگاهی ندارند. پیش از این دانشگاه این امکان را نداشت که از این افراد به‌عنوان استاد در دانشگاه استفاده کند، زیرا سازوکارهای موجود دانشگاه‌های کشور و آموزش عالی می‌گوید نمی‌توان این افراد را به‌عنوان استاد در دانشگاه به کار گرفت. این درحالی است که قانون جامع آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای -که مصوب مجلس شورای اسلامی در سال ۹۶ است- این مسیر را باز کرده، ظرفیت بسیار خوبی را ایجاد کرده اما تاکنون سازوکار آن فراهم نبود. اما این مسیر در دانشگاه آزاد هموار شده است و از این به بعد استادانی در دانشکده‌های مهارتی و کارآفرینی دانشگاه تدریس می‌کنند که استادکار و خبره باشند.
سیدحاتم مهدوی‌نور، رئیس امور توسعه آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای و مهارتی و کاربنیان دانشگاه آزاد به «فرهیختگان» می‌گوید از آنجا که درس‌های مهارتی به‌صورت عملی برگزار می‌شود (۷۰ درصد علمی و ۳۰ درصد نظری)، دانشجو باید بعد از اتمام تحصیل خود مهارتی را فرابگیرد که بتواند در کار از آن استفاده کند. بنابراین هر استادی نباید سرکلاس حاضر شود. او معتقد است استادی باید در کلاس درس حضور پیدا کند که ازنظر مهارتی خبره باشد و درواقع استادکار باشد، بنابراین آیین‌نامه ضوابط مربوط به نحوه به‌کارگیری و استفاده از استادکاران مهارتی (فنی‌وحرفه‌ای) در دانشگاه آزاد اسلامی برای تدریس دروس عملی، مهارتی، کارگاهی و آزمایشگاهی به تصویب هیات‌امنا رسیده و از سوی دکتر طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی به واحدهای دانشگاه ابلاغ شده است.
به‌گفته او افرادی می‌توانند درس‌های مهارتی را تدریس کنند که مدرک تربیت مربی داشته باشند تا مشخص شود فرد قابلیت تدریس در دوره‌های مهارتی را دارد. البته هر درسی نیز به‌صورت مجزاست؛ یعنی این‌طور نیست که استاد یک مدرک تربیت مربی داشته باشد و بتواند هر درسی را تدریس کند. به‌طور مثال اگر استادی می‌خواهد درسی در حوزه آسانسور را تدریس کند باید گواهی تربیت مربی آسانسور داشته باشد، یعنی فرد در حرفه خود خبره است و علاوه‌بر آنکه خبره است قابلیت ویژه‌ای دیگری نیز دارد مبنی بر اینکه می‌تواند این خبرگی را به زبان آورد و بیان کند.
استادکاران حقوق بیشتری نسبت به اساتید نظری می‌گیرند
رئیس امور توسعه آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای و مهارتی و کاربنیان دانشگاه آزاد درباره حقوق این استادکاران نیز توضیح داد. او گفت این استادکاران به نسبت استادان نظری دوبرابر حق‌الزحمه دریافت می‌کنند، به‌طور مثال یک استادیار پایه ۱۰ و یک استادکار خبره پایه ۱۰ در دانشگاه حضور دارند. استاد نظری سر کلاس حاضر شده و ایکس تومان حقوق می‌گیرد اما استادکار خبره با همان پایه که سر کلاس‌های مهارتی حاضر می‌شود تا دوبرابر حقوق را دریافت می‌کند.
به گفته مهدوی‌نور اعضای هیات‌علمی که در دانشکده‌های مهارت و کارآفرینی درس‌های مهارت و کارآفرینی تدریس می‌کند جزء این استادکاران محسوب می‌شوند اما الف و ب برای حق‌التدریس‌ها معنا ندارد.
او معتقد است کارآفرینی زمانی معنا پیدا می‌کند که فرد یک مهارت داشته باشد. فردی که مهارت نداشته باشد نمی‌تواند کارآفرینی کند، زیرا کارآفرینی با مهارت روی می‌دهد.
رئیس امور توسعه آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای و مهارتی و کاربنیان دانشگاه آزاد توضیح داد: «ما یک فرد ماهر داریم که در حوزه مدیریت کسب‌وکار یک‌سری افراد ماهر را به کار می‌گیرد که این افراد می‌توانند یک کسب‌وکار را راه‌اندازی کنند. اگر عملا نیروهای ماهر نداشته باشیم با مهارت‌های مختلف کسب‌وکاری راه نمی‌افتد، بنابراین شعار دانشگاه کارآفرین زمانی محقق می‌شود که ما از پوسته درس‌های نظری خارج‌شده و درس‌های مهارتی را آموزش دهیم که فرد بتواند کسب‌وکاری را انجام دهد.»
سازمان فنی‌وحرفه‌ای و واحد یادگار امام مرجع تایید استادکاران
به گفته او دو مرکز در این آیین‌نامه استادکار معرفی شده‌اند برای اینکه مدرک تربیت مربی معتبر باشد. مرکز تربیت مربی سازمان آموزش فنی‌وحرفه‌ای و مدرسه عالی تربیت مربی مهارتی در دانشگاه آزاد واحد یادگار امام(ره). او توضیح داد: «بنا داریم طی سه‌سال به تمام کسانی که می‌خواهند وارد حوزه مهارت شوند و تدریس کنند یک گواهی داده شود. درواقع به آنهایی که دانش ندارند آموزش و مدرک می‌دهیم و درنهایت آنها را به سطح مطلوب می‌رسانیم و اینجا با منع قانونی مواجه نیستیم.»
او درخصوص عدم موفقیت طرح پویش و تفاوت آن با طرح استادکار گفت: «یکی از دلایلی که طرح پویش در تمام استان‌ها موفق نشد، این بود که دانشجو طرح را نمی‌شناسد. برخی دانشجویان فقط برای اخذ مدرک آمده‌اند و اهمیت طرح پویش را درک نکرده‌اند. آنها نمی‌دانند با طرح پویش به بازار وصل می‌شوند و اخذ مدرک به‌تنهایی کافی نیست. مشکل دوم این است که بسیاری از صنعتگران و مراکزی که نیاز به نیرو دارند هم اهمیت این موضوع را درک نکرده‌اند. آنها نمی‌دانند فردی که از ابتدای ترم وارد بازار کار می‌شود، چون هنوز غرور مهندسی را ندارد می‌تواند در کارخانه کار کند و چهارسال فرصت دارد که پخته شود. این باعث می‌شود در صنعت موردنظر رشد کند و مطلوب صنعت شود. این درحالی است که وقتی یک فرد چهارسال تحصیل کرده و بعد وارد بازار کار می‌شود یک نیروی نپخته مغرور است. معتقدم با استادکاران خبره دانشجویان نیز بیشتر بااهمیت ارتباط با صنعت آشنا شوند.»
شرایط به‌کارگیری استادکاران چگونه است؟
حالا سوال اینجاست که شرایط به‌کارگیری استادکاران در دانشگاه آزاد به چه صورت است؟ این افراد به دو صورت می‌توانند به کار گرفته شوند؛ ابتدا اخذ صلاحیت تدریس درس مورد آموزش. درواقع صلاحیت تدریس شامل دو بخش مهارت‌های تدریس و مهارت‌های فنی است. گواهینامه مهارت‌های فنی به دو طریق قابل کسب است. اول گواهی از مرکز تربیت مربی سازمان آموزش فنی‌وحرفه‌ای کشور و دوم گواهی از مدرسه عالی مهارتی تربیت مربی دانشگاه آزاد اسلامی؛ البته ذکر یک‌نکته اینجا ضروری است؛ اینکه به‌کارگیری استادکار منوط به ثبت اطلاعات متقاضی در سامانه ساجد و گرفتن مجوز از معاونت است.
نکته دیگر اینکه واحد موظف است نسبت به اخذ صلاحیت عمومی قبل از به‌کارگیری استادکار اقدام کند. تایید صلاحیت عمومی استادکار بر عهده مراجع ذی‌صلاح در واحد دانشگاهی است. استفاده از استادکار منوط به وجود کارگاه و آزمایشگاه‌های مربوط و داشتن تجهیـزات مناسب و کافی به تایید معاونت آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای، مهارتی و کاربنیان در آنهاست.
هر ۳ سال تدریس یک‌پایه برای اساتید مهارتی
نکته دیگری که باید به آن توجه شود، این است که به‌کارگیری استادکاران مهارتی صرفا به‌صورت حق‌التدریس موقت ساعتی یا به‌صورت حجمی خواهد بود و به‌هیچ‌عنوان جنبه استخدامی ندارد و تعهدی برای دانشگاه برای ادامه همکاری پس از پایان قرارداد یا جذب و استخدام آنان ایجاد نمی‌کند.
نکته دیگر اینکه استادکاران حق‌التدریس موضوع این ضوابط به نسبت سـاعات کـار در شمول بیمـه تامین اجتماعی قـرار می‌گیرند و نوع قرارداد آنان چه به‌صورت حق‌التدریس باشند و چه به‌صورت حجمی باید با هماهنگی معاونت آموزش‌های فنی و حرفه‌ای، مهارتی و کاربنیان تنظیم و منعقد شود.
همچنین میزان آموزانه استادکاران دروس مهارتی و عملی یا بخش مهارتی و عملی دروس نظری – مهارتی و دروس نظری – عملی (کارگاهی- آزمایشگاهی) برحسب مدرک تحصیلی، تخصص، تجربه و مهارتی که دارند تعیین می‌شود.
استادکار در بدو ورود به‌عنوان استادکار پایه یک لحاظ می‌شود و با هر سه‌سال سابقه تدریس در دانشگاه آزاد اسلامی یک پایه برای او در نظر گرفته می‌شود.
درنهایت باید گفت فردی که به او استادیار گفته می‌شود باید تجربه و توانمندی‌های مهارتی ویژه در یکی از رشته‌های مهارتی را داشته باشد و در دانشگاه آزاد اسلامی، هنرستان‌های فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش سما تحت‌نظارت کلی و براساس برنامه‌های مصوب، آمـوزش دروس مهارتی و عملی یا بخش مهارتی و عملی دروس نظری – مهارتی و روس نظری–عملی را برعهده می‌گیرد.
منبع:فرهیختگان
