بودجه همیشه یکی از بحث‌برانگیزترین موضوعات سال بوده و امسال هم لایحه بودجه با حاشیه‌های فراوانی که برای رسیدن به صحن علنی مجلس پشت‌سر گذاشته، جزء موضوعات اصلی این روزهای مجلس و دولت تلقی می شود. در این میان هرکدام از زیرمجموعه‌های دولت، تلاش می‌کنند سهم بیشتری از لایحه بودجه را داشته باشند. در این میان وزارت علوم و زیرمجموعه‌هایش از آن بخش‌هایی است که به اذعان مسئولانش همیشه با کمبود بودجه روبه‌رو است. بودجه وزارت علوم درمجموع حدود یک درصد از کل بودجه کشور را تشکیل می‌دهد. هرچند براساس لایحه بودجه امسال تنها خود وزارت علوم رشد ۲۲درصدی را در بودجه خواهد داشت، اما نمی‌توان این مساله را هم نادیده گرفت که بخش قابل‌توجهی از آموزش عالی هنوز وابستگی کامل به بودجه نفت دارند و با نگاهی به لایحه بودجه ۱۴۰۲ به‌نظر می‌رسد، قرار نیست به این راحتی‌ها دست از سر بودجه دولتی هم بردارند.
کدام دانشگاه‌ها بیشتر بودجه می‌گیرند؟
یکی از مهم‌ترین بخش‌های لایحه بودجه وزارت علوم برای سال ۱۴۰۲، مربوط به بودجه دانشگاه‌ها می‌شود. در این بخش دانشگاه پیام‌نور در ابتدای لیست بودجه‌بندی قرار می‌گیرد. دانشگاه پیام نور با بودجه ۳ هزار و ۶۱۲ میلیارد تومانی خود بالاترین بودجه را به خود اختصاص داده است. دانشگاه تهران با ۳ هزار و ۳۱۰ میلیارد تومان در رتبه دوم این لیست قرار گرفته است. در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲، دانشگاه فنی حرفه‌ای با ۲ هزار و ۹۹۸ میلیارد تومان در رتبه سوم دانشگاه‌ها قرار دارد. دانشگاه چهارم در تخصیص بودجه، دانشگاه تربیت مدرس با یک هزار و ۳۰۲ میلیارد تومان است. همچنین دانشگاه فردوسی مشهد با بودجه یک هزار و ۲۷۵ میلیارد تومان در جایگاه پنجم قرار گرفته است. دانشگاه ششم، دانشگاه شهید بهشتی با بودجه یک هزار و ۲۳۵ میلیارد تومانی است. دانشگاه تبریز با یک هزار و ۳۴ میلیارد تومان در رتبه هفتم و دانشگاه شیراز با بودجه یک هزار و ۲۷ میلیارد تومانی در رتبه هشتم قرار می‌گیرد. دانشگاه صنعتی شریف با یک هزار و ۲۷ میلیارد تومان در رتبه نهم و همچنین دانشگاه صنعتی امیرکبیر با بودجه ۹۷۰ میلیارد تومانی در رتبه دهم قرار می‌گیرد.
در بین ۱۰ دانشگاهی که در لایحه بودجه، بیشترین سهم را داشته‌اند، نام ۵ دانشگاه تهرانی به چشم می‌خورد. با توجه به اینکه دانشگاه‌های تهران، به جهت سطح علمی و امکانات محبوبیت بسیاری در کشور دارند و دانشجویان بسیاری خواهان درس خواندن در این دانشگاه‌ها هستند، نگاهی به ۵ دانشگاه برتر تهران می‌اندازیم. دانشگاه علم و صنعت ایران با ۹۳۴ میلیارد تومان در رتبه یازدهم میزان بودجه ۱۴۰۲ قرار می‌گیرد. رتبه بیستم مربوط به دانشگاه علامه طباطبایی با ۶۰۵ میلیارد تومان است. همچنین دانشگاه خوارزمی با ۶۰۳ میلیارد تومان در رتبه ۲۱ قرار گرفته است. دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی با ۴۳۱ میلیارد تومان در رتبه سی‌وچهارم قرار می‌گیرد. دانشگاه امام صادق با ۴۴ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان رتبه ۱۰۱ را در بین ۱۱۱ دانشگاه دارد.
میانگین رشد بودجه دانشگاه‌ها ۴۰ درصد
سال‌ها است که مسئولان دانشگاهی از کافی نبودن بودجه اختصاصی گلایه دارند. موضوعی که با افزایش عجیب‌وغریب تورم، بیشتر هم شده و طی سال‌های اخیر روسای دانشگاه‌ها از عدم توانایی برای هزینه‌کرد در بخش پژوهش سخن گفته‌اند. از این‌رو قطعا متناسب بودن بودجه‌های تخصیص یافته با شرایط اقتصادی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. چندی پیش نیز مسئولان وزارت علوم قول افزایش میانگین ۲۰ درصدی را به دانشگاه‌ها داده بودند اما بررسی میزان رشد بودجه‌ها نسبت به سال گذشته حکایت از ۴۰ درصد افزایش به‌صورت میانگین دارد. حالا با نگاهی به ارقام قیدشده در لایحه بودجه امسال باید عنوان کرد برخی از دانشگاه‌ها افزایش چشمگیری را در بودجه‌شان شاهد هستند. به‌طوری‌که بیشترین رشد بودجه با رشد ۹۴ درصدی نسبت به سال پیش، مربوط به دانشگاه تخصصی فناوری‌های نوین آمل و دانشگاه علم و فناوری مازندران بهشهر می‌شود. در رتبه سوم، دانشگاه نیشابور با رشد ۸۹ درصدی قرار می‌گیرد. دانشگاه فسا با رشد ۸۲ درصدی و دانشگاه علوم انسانی حضرت معصومه با رشد ۸۲ درصدی در رتبه چهارم و پنجم قرار دارند.
از بین دانشگاه‌های تهرانی، دانشگاه تربیت مدرس با افزایش بودجه ۶۰ درصدی در رتبه شانزدهم قرار می‌گیرد. دانشگاه علم و صنعت ایران با افزایش ۵۱ درصدی در رتبه ۲۴ و دانشگاه خوارزمی با ۴۵ درصد رشد در رتبه ۳۵ قرار دارند. بودجه دانشگاه تهران نسبت به سال پیش ۴۱ درصد افزایش داشته و در رتبه ۴۹ قرار گرفته است. دانشگاه شهید بهشتی با رشد ۳۸ درصدی بودجه در رتبه ۶۵ و دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی با ۳۶ درصد افزایش در رتبه ۶۸ کشوری قرار دارد. دانشگاه شریف نیز با افزایش ۳۶ درصدی نسبت به سال قبل در رتبه ۷۲ قرار دارد. دانشگاه امام صادق رشد ۲۴ درصدی، دانشگاه علامه طباطبایی رشد ۱۷ درصدی و دانشگاه صنعتی امیرکبیر رشد ۱۲ درصدی داشته است.
کدام مراکز علمی بیشتر از منابع عمومی استفاده می‌کنند؟
یکی دیگر از شاخص‌های مورد بررسی، میزان افزایش استفاده از منابع عمومی نسبت به سال قبل است. در این شاخص، دانشگاه علوم انسانی حضرت معصومه، سهم ۷۶ درصدی نسبت به سال قبل داشته است. دانشگاه سوره ۶۲ درصد بوده است. دانشگاه معارف اسلامی سهم ۵۵ درصدی و دانشگاه پیام‌نور سهم ۵۴ درصدی داشته است.
در بین ۱۰ دانشگاه تهرانی که مورد بررسی ما قرار گرفته است، دانشگاه خوارزمی با سهم ۳۸ درصدی در رتبه ۲۱ و پیش از ۱۰ دانشگاه دیگر قرار می‌گیرد. دانشگاه علم و صنعت با سهم ۳۴درصدی استفاده از منابع عمومی، در رتبه ۶۱ و همچنین دانشگاه امیرکبیر با سهم ۳۳ درصدی میزان استفاده از بودجه عمومی در رتبه ۶۶ قرار می‌گیرد. دانشگاه علامه نیز با سهم ۳۳ درصدی از میزان هزینه از بودجه عمومی، در رتبه ۷۳ قرار گرفته است. دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی با سهم ۳۲ درصدی در رتبه ۸۳ و دانشگاه تربیت مدرس با سهم ۳۲ درصدی در رتبه ۸۵ قرار گرفته است. دانشگاه شریف از بودجه عمومی سهم ۳۱ درصدی و دانشگاه تهران سهم ۳۰ درصدی از این بودجه داشته و در رتبههای ۹۰ و ۹۳ قرار می‌گیرند. دانشگاه شهید بهشتی رتبه ۹۸ را با سهم ۲۸ درصدی به خود اختصاص می‌دهد. دانشگاه آخر، دانشگاه امام صادق(ع) با سهم ۲۴ درصدی در رتبه ۱۰۰ است که کمتر از مابقی دانشگاه‌ها از منابع عمومی استفاده می‌کند.
دانشگاه‌سازی هنوز هم جریان دارد!
یکی از مواردی که در حوزه بودجه‌ریزی دانشگاه‌ها اهمیت دارد، میزان اختصاص بودجه به تملک دارایی سرمایه‌ای است. تملک دارایی سرمایه‌ای درواقع به معنی طرح‌های عمرانی است که در حوزه ساخت‌وساز، خرید و تعمیر تاسیسات است. دانشگاه سلمان فارسی کازرون با سهم ۴۹ درصدی تملک دارایی از بودجه در رتبه اول این شاخص قرار دارد و نیمی از بودجه آن صرف تملک دارایی‌های سرمایه‌ای می‌شود. این قصه البته سردراز دارد! دانشگاه تخصصی فناوری‌های نوین آمل و دانشگاه فنی مهندسی گرمسار با اختصاص ۴۲ درصد بودجه خود به این مورد در رتبه بعد قرار می‌گیرند. دانشگاه صنعتی شیراز با سهم ۳۹ درصدی و دانشگاه جهرم با سهم ۳۱ درصدی در رتبه چهارم و پنجم قرار دارند.
خبری از دانشگاه‌های پایتخت در بحث تملک دارایی سرمایه‌ای در ۳۰ دانشگاه نخست نیست و اسمی از آنها دیده نمی‌شود. بین دانشگاه‌های تهرانی، دانشگاه علم و صنعت با سهم ۱۱ درصدی در رتبه ۳۳ قرار گرفته است. پس از آن، دانشگاه صنعتی شریف با سهم ۱۰ درصدی در جایگاه ۴۲ جدول قرار دارد. ۳ دانشگاه تهران، شهید بهشتی و امیرکبیر هرکدام با سهم ۶ درصدی در رتبه‌ها ۷۴، ۷۵ و ۷۷ قرار می‌گیرند. دانشگاه تربیت مدرس با سهم ۵ درصدی در رتبه ۸۷، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی با سهم ۴ درصدی در رتبه ۹۱، دانشگاه علامه طباطبایی با سهم ۲ درصدی در رتبه ۱۰۰ قرار دارند.
گره کور درآمدهای اختصاصی و شهریه دانشجویی در سال ۱۴۰۲
درآمد اختصاصی دانشگاه‌ها همیشه، محل بحث بوده است. طبق آخرین آماری که معاون اداری مالی وزرات علوم منتشر کرد، ۴۲ درصد درآمد دانشگاه‌ها از شهریه دانشجویی است. پیش‌بینی سازمان برنامه و بودجه برای بیشترین درآمد اختصاصی در سال ۱۴۰۲، مربوط به دانشگاه پیام نور با ۲ هزار میلیارد تومان است. دانشگاه دوم، دانشگاه تهران با ۹۵۲ میلیارد و ۷۶۳ میلیون تومان است. دانشگاه شاهد با درآمد اختصاصی ۵۰۰ میلیارد تومان در رتبه سوم قرار می‌گیرد. در این برآورد دانشگاه تربیت مدرس با درآمد ۳۹۱ میلیارد تومانی در رتبه چهارم و دانشگاه فردوسی مشهد با ۳۵۰ میلیارد تومان در رتبه پنجم قرار می‌گیرد. دانشگاه صنعتی شریف با ۳۴۶ میلیارد تومان رتبه ششم را به خود اختصاص می‌دهد. دانشگاه صنعتی امیرکبیر با ۳۲۱ میلیارد تومان، دانشگاه شهید بهشتی با ۲۲۸ میلیارد تومان و دانشگاه صنعتی اصفهان با ۲۱۶ میلیارد تومان در ردیفهای بعدی درآمد اختصاصی قرار می‌گیرند.
دانشگاه علم و صنعت با برآورد ۲۱۰ میلیارد تومانی در رتبه ۱۰ و دانشگاه علمی کاربردی با ۲۰۵ میلیارد رتبه ۱۱ جدول را دارند. دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی با برآورد ۸۱ میلیارد تومانی و دانشگاه علامه طباطبایی با برآورد ۷۴ میلیارد تومانی به ترتیب در رتبه ۱۹ و ۲۰ قرار می‌گیرند.
تامین نیمی از بودجه پیام‌نور و علمی کاربردی از درآمدهای اختصاصی
بخش دیگری که برای بررسی بودجه دانشگاه‌ها به سراغ آن رفته‌ایم، تامین هزینه‌ها از درآمدهای اختصاصی دانشگاه‌ها است. طبق این برآورد دانشگاه شاهد، ۵۸ درصد از هزینه‌های خود را از درآمدهای اختصاصی تامین می‌کند. در ردیف بعدی دانشگاه پیام نور با سهم ۵۶ درصدی هزینه‌ها قرار می‌گیرد. ردیف سوم به دانشگاه جامع علمی‌کاربردی با ۵۱ درصد و ردیف چهارم به دانشگاه صنعتی شریف با ۳۷ درصد اختصاص یافته است. ردیف پنجم مربوط به دانشگاه صنعتی امیرکبیر با ۳۵ درصد است.
دانشگاه تربیت مدرس با سهم تامین ۳۲ درصدی در رتبه ۷، دانشگاه تهران با سهم ۳۱ درصدی در رتبه ۸، دانشگاه علم و صنعت ایران با سهم۲۵ درصدی در رتبه ۱۲، دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی و شهید بهشتی با سهم ۲۰ درصدی در رتبه ۱۴، دانشگاه علامه طباطبایی با ۱۲ درصد در رتبه ۲۹ قرار دارد.
میانگین رشد بودجه پارک‌ها؛ ۳۳ درصد
پارک‌های علم‌وفناوری در دودهه اخیر از مهم‌ترین بازیگران عرصه تولید علم‌وفناوری و محصولات دانش‌بنیان و فناورانه به‌حساب می‌آیند. بودجه ۳۱ پارک‌های زیرمجموعه وزارت علوم (بدون در نظر گرفتن پارک‌های دانشگاه‌های دولتی که عدد بودجه آنها به تفکیک در بودجه نیامده است) به‌صورت میانگین ۳۳ درصد رشد را نشان می‌دهد. میزان استفاده آنها از منابع عمومی هم درمجموع ۲۴ درصد رشد داشته است. البته قرار است به‌صورت میانگین ۲۶ درصد بودجه پارک‌ها از درآمد اختصاصی تامین شود، همچنین به‌طور متوسط ۲۰ درصد بودجه پارک‌ها به تملک دارایی سرمایه‌ای اختصاص دارد.
شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان که بودجه آن در ردیفی مجزا قرار گرفته بالاترین رقم در این دسته محسوب می‌شود و ۲۰۵ میلیارد و ۲۶۲ میلیون تومان از بودجه سهم دارد. پارک علم‌وفناوری خراسان رضوی با بودجه ۸۷ میلیارد و ۴۱۸ میلیون تومان در ردیف دوم، پارک علم‌وفناوری آذربایجان شرقی ۷۵ میلیارد و ۶۶۶ میلیون تومان در ردیف سوم، پارک علم‌وفناوری کردستان با ۶۷ میلیارد و ۴۷۴ میلیون تومان در ردیف چهارم و پارک علم‌وفناوری یزد با ۶۵ میلیارد و ۲۰۹ میلیون تومان در ردیف پنجم قرار می‌گیرد.
بودجه پارک علم‌وفناوری پردیس، زیر نظر معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در سال ۱۴۰۲، ۱۳۷ میلیارد و ۹۹۹ میلیون تومان می‌شود که بیشترین میزان بودجه پس از شهرک علمی و تحقیقاتی را در میان پارک‌ها داراست.
در بحث میزان رشد بودجه پارک‌ها، پارک علم‌وفناوری سمنان با رشد ۱۰۲ درصدی در رتبه اول قرار دارد. در رتبه دو، پارک علم‌وفناوری کردستان با ۹۵ درصد، پارک علم‌وفناوری کرمان با ۸۴ درصد، پارک علم‌وفناوری گلستان با ۷۸ درصد و پارک علم‌وفناوری خراسان جنوبی با ۵۰ درصد رشد در رتبههای بعدی قرار دارند. پارک علم‌وفناوری البرز و فارس ۴۶ درصد افزایش بودجه داشته‌اند. پارک علم‌وفناوری ایلام با رشد ۴۵ درصدی، در رتبه هشتم، پارک علم‌وفناوری اردبیل با رشد ۴۳ درصدی، پارک علم‌وفناوری خوزستان و پارک علم‌وفناوری همدان با رشد ۳۵ درصدی، پارک علم‌وفناوری قم و پارک علم‌وفناوری قزوین با رشد ۳۴ درصدی در رتبههای بعدی قرار می‌گیرند. دو پارک علم‌وفناوری لرستان و پارک علم‌وفناوری آذربایجان شرقی در تخصیص بودجه، کاهش داشته‌اند به‌این‌ترتیب پارک لرستان کاهش ۱۲ درصدی و پارک آذربایجان شرقی کاهش ۴ درصدی داشته است.
پیش‌بینی درآمد اختصاصی ۴۰ میلیارد تومانی پارک علم‌وفناوری خراسان رضوی
براساس لایحه بودجه ۱۴۰۲ پارک‌ها باید ۳۹۴ میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومان درآمد اختصاصی داشته باشند. شهرک علمی و تحقیقاتی از این حیث اول بود و ۵۵ درصد بودجه خود را از این مسیر تامین می‌کند. در بحث درآمد اختصاصی پارک‌های علم و فناوری، پارک علم‌وفناوری خراسان با درآمد اختصاصی ۴۰ میلیارد تومان در ردیف دوم قرار دارد. پارک علم‌وفناوری کردستان با درآمد اختصاصی ۳۵ میلیارد تومانی، پارک علم‌وفناوری خوزستان با درآمد ۳۰ میلیارد تومانی در ردیفهای بعدی قرار می‌گیرند. پارک علم‌وفناوری یزد و پارک علم‌وفناوری آذربایجان شرقی با درآمد ۲۵ میلیارد تومانی در رتبههای پنجم و ششم قرار می‌گیرند. درمورد سهم درآمد اختصاصی از کل بودجه اما پارک علم‌وفناوری خوزستان با ۶۲ درصد، در رتبه اول قرار دارد. پس از آن پارک علم‌وفناوری کردستان با ۵۷ درصد، پارک علم‌وفناوری خراسان رضوی با ۴۹ درصد، پارک علم‌وفناوری یزد با ۴۴ درصد و پارک زیست‌فناوری خلیج‌فارس قشم با ۴۱ درصد در رتبه پنجم قرار می‌گیرند.
۶۱ درصد از بودجه پارک خلیج‌فارس قشم به طرح‌های عمرانی اختصاص می‌یابد
درخصوص درصد تخصیص بودجه به تملک دارایی سرمایه‌ای، پارک زیست‌فناوری خلیج‌فارس قشم ۶۱ درصد، پارک علم‌وفناوری خراسان‌جنوبی، ۵۴ درصد، پارک علم‌وفناوری همدان ۵۳ درصد، پارک علم‌وفناوری ایلام ۴۴ درصد، پارک علم‌وفناوری چهارمحال‌وبختیاری ۴۳ درصد از بودجه خود را به تملک دارایی سرمایه‌ای یا طرح‌های عمرانی اختصاص داده‌اند.
سهم یک درصدی پژوهشگاه‌ها از بودجه وزارت علوم
پژوهشگاه دانش‌های بنیادی با ۳۱۵ میلیارد و ۳۳۸ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان بیشترین بودجه را در میان ۱۸ پژوهشگاه مرتبط با وزارت علوم و جهاد دانشگاهی به خود اختصاص داده که با رشد ۳۰ درصدی هم نسبت به بودجه سال قبل خود روبه‌رو بوده است. بعد از آن پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با بودجه ۱۵۵ میلیارد و ۲۲۰ میلیون تومانی در رتبه دوم قرار دارد، پژوهشگاهی که نسبت به بودجه ۱۴۰۱، شاهد رشد ۴۰ درصدی بوده است. پژوهشگاه رویان هم با ۱۳۸ میلیارد و ۹۳۱ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان در رتبه سوم از لحاظ بیشترین بودجه قرار دارد. بعد از آن پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران با ۱۳۵ میلیارد و ۲۹۳ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان در رتبه چهارم و بعد از آن هم پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست‌فناوری با بودجه ۱۲۲ میلیارد و ۱۲۷ میلیون و ۸۰۰ هزار تومانی قرار دارد. بررسی بودجه ۱۴ پژوهشگاه زیر نظر وزارت علوم نشان می‌دهد در لایحه سال آتی یک‌هزار و ۳۵۳ میلیارد و ۹۱۲ میلیون تومان برای آنها درنظر گرفته شده است و در مجموع ۳۵ درصد رشد را نشان می‌دهد. با این حال سهم کل پژوهشگاه‌ها از بودجه وزارت علوم از یک‌درصد فراتر نمی‌رود.
بیشترین افزایش؛ ۱۱۹ درصد برای پژوهشگاه رنگ
پژوهشگاه رنگ کشور شاهد رشد ۱۱۹ درصدی در بودجه ۱۴۰۲ خود به نسبت سال قبل بوده است، به‌طوری که بودجه این پژوهشگاه از ۲۴ میلیارد و ۲۰۱ میلیون تومان به ۵۲ میلیارد و ۸۸۴ میلیون تومان رسیده است. بعد از آن پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست‌فناوری قرار دارد که بودجه آن به نسبت سال قبل رشد ۸۸ درصدی داشته است، یعنی اعتبار اختصاص‌یافته به این پژوهشگاه از ۶۴ میلیارد و ۸۲۰ میلیون تومان به ۱۲۲ میلیارد و ۱۲۷ میلیون تومان رسید. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی را هم باید سومین پژوهشگاهی قلمداد کرد که بیشترین رشد بودجه را تجربه کرده است. بودجه این پژوهشگاه از ۱۱ میلیارد و ۳۵ میلیون تومان به ۱۸ میلیارد و ۹۱ میلیون رسیده که به معنی رشد ۶۴ درصدی است. بودجه پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران هم با رشد ۵۹ درصدی همراه بوده که از ۳۶ میلیارد و ۶۸۲ میلیون تومان به ۵۸ میلیارد و ۲۳۷ میلیون تومان رسید. پژوهشگاه تربیت‌بدنی و علوم ورزشی هم رشد ۵۴ درصدی در بودجه داشته است، به‌طوری‌که اعتبار آن از ۱۸ میلیارد و ۱۲۴ میلیون تومان به ۲۷ میلیارد و ۸۳۰ میلیون تومان رسیده است.
رشد ۶۴ درصدی پژوهشگاه علوم انسانی در استفاده از منابع عمومی
سهم پژوهشگاه‌های وزارت علوم از منابع عمومی هم در لایحه امسال ۲۸ درصد رشد داشته است. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی با ۶۴ درصد افزایش، بیشترین سهم را در میزان استفاده از منابع عمومی نسبت به سال قبل داشته و رتبه دوم به پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با ۴۰ درصد می‌رسد. بعد از آن پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی با سهم ۳۶ درصدی از میزان استفاده از منابع نسبت به سال قبل قرار دارد. پژوهشگاه حوزه و دانشگاه هم با سهم ۳۲ درصدی و پژوهشگاه هوافضا با سهم ۳۱ درصدی در رتبههای چهارم و پنجم قرار دارند.
بیشترین اعتبار عمرانی به پژوهشگاه دانش‌های بنیادی رسید
بودجه عمرانی که با عنوان تملک دارایی شناخته می‌شود، یکی از ردیفهای بودجه است که پژوهشگاه دانش‌های بنیادی با سهم ۱۶ درصدی از کل اعتبارات خود به این بخش، بیشترین اعتبار عمرانی را به خود اختصاص داده است. بعد از آن پژوهشگاه بین‌المللی زلرله‌شناسی و مهندسی زلزله با سهم ۱۴ درصدی از اعتبارات عمرانی قرار دارد. پژوهشگاه مستقل زابل و هوافضا هم هر کدام ۱۰ درصد از بودجه‌شان به حوزه عمرانی تخصیص داده شده است. بعد از آن هم پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی و پژوهشگاه شیمی ایران با سهم ۷ درصدی قرار دارند.
تامین ۲۱ درصد بودجه پژوهشگاه‌ها از درآمدهای اختصاصی
در حوزه درآمدهای اختصاصی هم طبق آنچه در لایحه امسال آمده، پژوهشگاه دانش‌های بنیادی تکلیفی ۵۵ میلیارد تومانی دارد، بعد از آن پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست‌فناوری قرار دارد که طبق لایحه باید ۵۰ میلیارد تومان کسب درآمد داشته است. پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران هم با درآمد ۴۰ میلیارد تومان، پژوهشگاه شیمی با ۲۳ میلیارد تومان و ایرانداک با ۲۱ میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان در رتبههای سوم تا پنجم قرار گرفته‌اند. در مجموع پژوهشگاه‌ها باید ۲۸۷ میلیارد و ۹۶۱ میلیون تومان کسب درآمد اختصاصی داشته باشند که به صورت میانگین ۲۱ درصد بودجه آنها را تشکیل می‌دهد.
پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست‌فناوری باید ۴۲ درصد از هزینه‌هایش را از طریق درآمدهای اختصاصی تامین کند، رقمی که برای پژوهشگاه شیمی به ۳۸ درصد می‌رسد. رتبه سوم هم به صورت مشترک به پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران و تربیت بدنی می‌رسد که طبق لایحه بودجه ۱۴۰۲ باید ۳۷ درصد از هزینه‌هایش از طریق درآمدها تامین شود. پژوهشگاه هوافضا و پلیمر هم در رتبه چهارم قرار دارد که مکلف شده تا ۳۱ درصد از هزینه‌هایش را از طریق درآمدهای اختصاصی خود بپردازد. کمترین میزان هم به پژوهشگاه مستقل زابل و علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به میزان هرکدام ۳ درصد اختصاص دارد.
بودجه معاونت علم و فناوری ۲۷ درصد رشد داشت
بودجه معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری که نقش کلیدی در پیشبرد برنامه‌های فناورانه و اقتصاد دانش‌بنیان کشور دارد، نسبت به قبل تنها ۲۷ درصد رشد داشته است. به‌طوری‌که بودجه این معاونت از ۲ هزار و ۹۰۸ میلیارد و ۴۱۱ میلیون تومان به ۳ هزار و ۶۹۵ میلیارد و ۶۵۲ میلیون تومان رسیده است. از کل بودجه مصوب این معاونت سهم بودجه عمرانی ۱۶۰ میلیارد و ۹۵ میلیون تومان تعیین شده است. همچنین بر اساس تکلیفی که لایحه بودجه برای معاونت تعیین کرده، باید ۲۳ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان از هزینه‌ها را از محل درآمدهای اختصاصی تامین کند. در این میان سهم بودجه‌ای که صرفا برای خود معاونت و بدون زیرمجموعه‌های آن تعیین شده، یک‌هزار و ۲۱۵ میلیارد تومان بوده که نشان از رشد ۲۰ درصدی نسبت به سال قبل دارد، به‌طوری‌که رقم بودجه این بخش از نهاد ریاست‌جمهوری در سال گذشته، یک‌هزار و ۱۰ میلیارد و ۱۴۰ میلیون تومان بوده است.
بودجه صندوق حمایت از پژوهشگران ۱۰۰۰ درصد رشد کرد
سهم بنیاد ملی نخبگان از بودجه امسال ۲۲۲ میلیارد و ۱۱۲ میلیون تومان تعیین شده که رشد ۳۴ درصدی داشته است. بعد از آن ستاد ویژه توسعه فناوری نانو هم شاهد رشد ۳۴ درصدی بودجه‌اش به نسبت سال قبل بوده و بودجه این ستاد از ۱۷۵ میلیارد و ۲۹۲ میلیون تومان به ۲۳۵ میلیارد و ۶۲ میلیون تومان رسیده است. در کنار آن بودجه صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور نیز در لایحه امسال ۳۵۲ میلیارد و ۴۷۹ میلیون تومان تعیین شده و با توجه به اینکه بودجه این بخش در سال گذشته ۲۵ میلیارد و ۱۴۵ میلیون تومان بوده که نشان از رشد هزار و ۲۸۷ درصدی دارد. ستاد توسعه فناوری‌های نوین این معاونت هم رشد ۲۰ درصدی را در بودجه داشته و بودجه این بخش از ۵۴۴ میلیارد تومان به ۶۵۴ میلیارد و ۶۷۵ میلیون تومان رسیده است. کارگروه توسعه زیرساخت و خدمات دیجیتال هم رشد ۴ درصدی را تجربه کرده و از ۲۹۷ میلیارد تومان به ۳۱۰ میلیارد تومان رسیده است.
بودجه ۴ ستاد توسعه‌ای هیچ رشدی نکرد
ستاد توسعه فناوی علوم شناختی و زیست فناوری اما بودجه‌شان نسبت به سال قبل بدون تغییر باقی مانده و به ترتیب ۵۰ میلیارد و ۸۷۸ میلیون تومان و ۲۳۰ میلیارد و ۲۷ میلیون تومان بوده است.
بودجه ستادهای توسعه علوم و فناوری سلول‌های بنیادی هم بدون تغییر همان ۶۱ میلیارد و ۶۸ میلیون تومان تعیین شده است. بخش ستاد فوتونیک و لیزر معاونت هم ۷ میلیارد و ۸۳۱ میلیون تومان و ستاد فناوری‌های فضایی و حمل و نقل پیشرفته هم همانند سال قبل ۲۱۷ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان لحاظ شده است. پارک علم و فناوری پردیس هم از دیگر زیرمجموعه‌های این بخش به‌شمار می‌رود که بودجه آن را در بخش مرتبط با پارک‌ها انجام داده‌ایم.
بودجه وزارت علوم ۲۲ درصد افزایش یافت
بررسی‌ها نشان می‌دهد بودجه امسال وزارت علوم با رشد ۲۲ درصدی همراه بوده و ۵۲ هزار و هشت‌میلیارد و ۱۴۹ میلیون تومان اعتبار برای آن در نظر گرفته شده است. رقمی که سهم خود وزارتخانه از آن یک‌هزار و ۴۲۱ میلیارد و ۶۱۶ میلیون تومان می‌شود. در بین زیرمجموعه‌های وزارت علوم بدون درنظر گرفتن پژوهشگاه‌ها، دانشگاه‌ها و پارک‌ها صندوق رفاه دانشجویی که بار اصلی تامین مالی دانشجویان را در قالب وام های مختلف برعهده دارد، ۲۱ درصد رشد داشته و بودجه آن براساس لایحه امسال یک‌هزار و ۱۷۶ هزار و ۱۱۷ میلیون تومان است. سازمان امور دانشجویان هم با رشد ۲۷ درصدی، اعتبار ۵۵۴ میلیارد و ۲۹۱ میلیون تومانی در لایحه امسال داشته است. موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی هم با رشد ۳۹ درصدی بودجه روبه‌رو بوده و اعتبار آن ۲۵ میلیارد و ۸۶ میلیون تومان لحاظ شده است. همچنین موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری بودجه ۹۹ میلیارد و ۷۸۱ میلیون تومانی خواهد داشت. موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران هم که یکی دیگر از زیرمجموعه‌های این وزارتخانه محسوب می‌شود، با رشد ۱۹ درصدی بودجه همراه بوده و برای امسال ۲۳ میلیارد و ۹۰۴ میلیون تومان اعتبار خواهد داشت.
رشد ۱۷ درصدی بودجه دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی
نهاد نمایندگی مقام‌معظم‌رهبری در دانشگاه‌ها هم امسال شاهد رشد ۹ درصدی بودجه‌اش به نسبت سال قبل بوده است. بودجه این نهاد در لایحه ۱۴۰۲ رقم ۴۳۶ میلیارد و ۲۴۴ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان تعیین شده، در‌حالی‌که سال گذشته سهم این بخش از بودجه ۴۰۰ میلیارد و ۸۶۰ میلیون تومان بوده است. رقم اختصاص‌یافته به جهاد دانشگاهی هم در لایحه امسال یک‌هزار و ۲۱۴ میلیارد و ۱۵۷ میلیون تومان تعیین شده که نسبت به بودجه ۸۸۹ میلیارد و ۱۴۹ میلیون تومانی سال قبل، ۳۷ رصد رشد داشته است. در این میان پژوهشگاه رویان، پارک علم و فناوری کرمانشاه و پژوهشگاه فناوری‌های نوین علوم پزشکی جهاد دانشگاهی را باید زیرمجموعه‌های مهم این بخش دانست. پژوهشگاه رویان امسال با رشد ۲۰ درصدی بودجه روبه‌رو بوده و امسال ۱۳۸ میلیارد و ۹۳۱ میلیون تومان اعتبار برای آن درنظر گرفته شده است. پارک علم و فناوری کرمانشاه هم رشد ۲۳ درصدی بودجه را در لایحه امسال داشته و اعتباری ۳۰ میلیارد و ۵۱۹ میلیارد تومانی برای آن لحاظ شده است. پژوهشگاه فناوری‌های نوین علوم پزشکی جهاد دانشگاهی هم امسال اعتبار ۵۴ میلیارد و ۹۳۱ میلیون تومانی را خواهد داشت. دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی هم در لایحه امسال، بودجه ۴۳۸ میلیارد و ۱۰۹ میلیون تومانی دارد که در مقایسه با بودجه ۳۷۴ میلیارد و ۱۰۴ میلیون تومانی سال گذشته، رشد ۱۷ درصدی برای آن لحاظ شده است. البته این دبیرخانه باید ۱۰ میلیارد و ۴۲۰ میلیون تومان درآمدزایی را بر اساس لایحه بودجه امسال داشته باشد و میزان استفاده آن از منابع عمومی سهم ۳۱ درصدی را دارا است. تنها ۷ درصد از بودجه دبیرخانه هم به تملک دارایی اختصاص پیدا کرده است.
منبع:فرهیختگان
