وزیر علوم گفت: در راستای اثربخشی نخبگان در جامعه و حفظ آنان در کشور، آئین نامه جذب نخبگان در دستگاه‌های اجرایی در دولت تصویب شد.
به گزارش غیر دولتی نیوزبه نقل از وزارت علوم، محمدعلی زلفی‌گل یکشنبه شب ۱۷ بهمن ماه با حضور در شبکه برون‌مرزی جام جم در برنامه مشاور به تشریح محورهای اقدامات صورت گرفته و برنامه‌های وزارت علوم در دولت سیزدهم پرداخت.
مأموریت‌های وزارت علوم و دانشگاه‌ها
وی در مقایسه دستاوردهای آموزش عالی پس از انقلاب اسلامی نسبت به قبل از انقلاب گفت: در دوران پیش از انقلاب دانشگاه‌ها به تربیت نیروی انسانی در سطح کارشناسی می‌پرداختند اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی، هم تحصیلات تکمیلی ایجاد شد و هم با رشد تولیدات علمی، پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد ایجاد شدند و بر همین اساس، مراکز رشد فناوری مولود انقلاب اسلامی هستند.
وی در تشریح مأموریت‌های وزارت علوم اظهار داشت: اگر بخواهیم وظایف وزارت علوم رو دسته‌بندی کنیم، وزارت علوم چند کارکرد اصلی دارد که یکی از آنها آموزش هدفمند و آموزش مهارت‌محور است که دانشگاه فنی‌وحرفه‌ای و دانشگاه علمی کاربردی ما بیشتر این کار را انجام می‌دهند، بحث آموزش پژوهش‌محور را هم دانشگاه‌ها در مقاطع کارشناسی بیشتر مد نظر دارند و بحث پژوهش آموزش‌محور برای مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا است.
وی افزود: از سال ۱۳۶۵ با راه‌اندازی دوره دکترای تخصصی در دانشگاه شیراز، مقطع دکترا در سایر دانشگاه‌ها نیز ایجاد شد و دانشگاه‌ها وارد مرحله پژوهش پس از آموزش و تولید علم شدند.
زلفی‌گل افزود: در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری از طریق پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و رساله دکترا، هم شیوه پژوهش را به دانشجویان آموزش می‌دهیم، هم تحلیل نتایج آزمون‌ها و پژوهش‌ها را به دست می‌آورند و هم با شیوه مستندنگاری و شیوه انتشار فعالیت علمی آشنا می‌شوند. البته در کنار فعالیت آموزشی و پژوهشی، فرهنگ هم جایگاه محوری دارد.
تحقیقات بنیادی و مرجعیت علمی
وزیر علوم گفت: تحقیقات را به سه دسته تقسیم می‌کنند؛ تحقیقات بنیادی، تحقیقات کاربردی و تحقیقات توسعه‌ای، در دوره‌ای از زمان بیشتر دانشگاه‌های و مراکز آموزشی و پژوهشی ما تحقیقات بنیادی انجام می‌دادند و پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و دکترا بر مبنای تحقیقات بنیادی انجام می‌شد و منجر به رشد علمی کشور می‌شد.
وی با اشاره به اینکه خروجی تحقیقات بنیادی هم در دنیا دستیابی به مرجعیت علمی است، گفت: خوشبختانه باعث افتخار است که امروز می‌توانیم اعلام کنیم در سال ۲۰۲۱ که به تازگی تمام شده، بیش از ۷۶ هزار سند علمی بین المللی توسط محققان ایرانی منتشر شده و رتبه پانزدهم را در پایگاه استنادی اسکوپوس کسب کرده‌ایم.
وی گفت: کشور ما حدود یک درصد جمعیت دنیا را دارد ولی بیش از دو درصد علم دنیا را تولید می‌کنیم و با افتخار باید اعلام کنم که هم اکنون، بسیاری از دانشمندان ما در دنیا مرجع هستند و از این ۷۶ هزار سند علمی که منتشر شده بیش از ۳۰ درصد با مشارکت دانشمندان ایرانی انجام شده است.
زلفی‌گل گفت: هنگامی این میزان مقاله علمی با مشارکت گروه یا گروه‌های بین‌المللی منتشر می‌شود به معنای این است که مرجعیت علمی دانشمندان ما در سطح بین‌المللی پذیرفته شده است.
اثربخشی تحقیقات در جامعه
وی در پاسخ به میزان اثربخشی دستاوردهای علمی در زندگی مردم گفت: یادمان نرفته است که قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، پزشکانی که در بیمارستان‌های ما بودند بیشتر از کشورهای همسایه بودند؛ اما امروز با افتخار پزشکی ما در سطحی است که توریسم سلامت داریم.
وی با اشاره به اینکه در عرصه نظامی در قبل از انقلاب اسلامی توانایی تولید سیم خاردار هم در کشور نبود گفت: الان پهپاد و هواپیما و موشک‌های نقطه‌زن و انواع و اقسام تسلیحات نظامی می‌توانیم تولید کنیم؛ در بحث تولید محصولات، در نمایشگاه ایران ساخت که هر سال برگزار می‌شود، می‌بینیم که انواع و اقسام تجهیزات را در داخل کشورمان تولید می‌کنیم و در بحث صنعت نفت در بسیاری از بخش‌ها فارغ التحصیلان دانشگاهی حضور دارند و حرف اول را می‌زنند.
وزیر علوم تاکید کرد: این طور هم نبوده که این مرجعیت علمی خودش را در جامعه نشان ندهد، ما بیش از ۶ هزار و ۵۰۰ شرکت دانش‌بنیان داریم که فروش محصولاتشان فوق العاده زیاد است و به صورت تصاعدی در حال رشد هستند اما انتظارات ما فراتر از اینهاست.
وی افزود: تلاش می‌کنیم که از نتایج پژوهش در تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری مدیران و مسئولان و حاکمیت ما بیشتر استفاده شود که این نیاز به یک فرهنگ‌سازی دارد و همه صنایع خصوصی و دولتی، مراکز تحقیق و توسعه ایجاد کردند و دولت هم در پی این است که با تأسیس صندوق‌های پژوهش و فناوری کارهای بسیار بزرگی را انجام دهد. همانند حمایت‌هایی که امروزه صندوق نوآوری و شکوفایی از شرکت‌های دانشگاهی و دانش‌بنیان انجام می‌دهد.
زلفی‌گل گفت: برنامه‌های ما در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در این دوره این است که نظام ملی را تأسیس کنیم؛ منظور از نظام ملی نوآوری این است که شرایط را ایجاد کنیم که یک ایده تبدیل به محصول و محصول به ثروت تبدیل شود و برای این کار یک سیستم خاصی تعریف کردیم تا نقش دانشگاه‌ها در پیشرفت جامعه و رفع نیازهای جامعه مؤثرتر شود.
وی در خصوص سامانه نان گفت: در این سامانه هر کسی با هر سطح سواد و تحصیلات که بتواند نیازهای صنایع خصوصی و دولتی را تشخیص دهد، وارد سامانه شود و اعلام کند این نیازها در رشته‌ها و گرایش‌های مختلف در پایگاه استنادی جهان اسلام دسته‌بندی شوند و در اختیار محققان قرار بگیرند.
وی گفت: سامانه نان کمک می‌کند موضوع پژوهشی و رساله و پایان‌نامه‌ها متناسب با نیازها انتخاب کنیم؛ در حقیقت نیازهای کشور مشخص باشد و ما تحقیقات کشور را به پتانسیل تحقیقاتی افراد علاقه‌مند هدایت کنیم.
وزیر علوم گفت: با راه اندازی سامانه نان می‌توانیم بین پژوهشگر، شرکت‌های دانش‌بنیان و پارک‌های علم و فناوری یک شبکه ایجاد کنیم؛ پس خلاصه نظام ملی نوآوری این است که ما یک اکوسیستم ایجاد کنیم که بر اساس این سیستم، مسیر تبدیل شدن یک ایده به پدیده و محصول و ثروت را بتوانیم به صورت نظامند دنبال کنیم.
حفظ نخبگان
وزیر علوم با اشاره به اینکه در چندین سال قبل، وی موضوع خروج نخبگان و آسیب به ذخیره ژنتیک انسانی کشور را مطرح کرده بود، گفت: باید برنامه‌ریزی کنیم تا مهاجرت نخبگان کمتر بشود که در این راستا مهمترین اقدام کمک به اثربخشی بیشتر نخبگان در جامعه است.
وی با اشاره سخنرانی در محضر رهبر معظم انقلاب در باره حفظ نخبگان و تشکیل بنیاد ملی نخبگان گفت: این بنیاد برخی کارهای مهم را در این راستا انجام داده ولی چیزی که مهم است برای جذب نخبگان این است که یک نخبه باید احساس زیبای اثربخشی در جامعه را پیدا کند و احساس کند در جایی قرار گرفته که برای کشور و جامعه خود مفید است.
فرصت مطالعاتی
وی فراهم کردن فرصت‌های مطالعاتی خارج از کشور برای نخبگان را اقدام مثبت دانست و گفت: ما انتظار داریم که اعتبارات خاصی در اختیار سازمان امور دانشجویان قرار گیرد تا ما بتوانیم برای هر دانشجوی دکترا یک فرصت مطالعاتی خارجی یا داخلی مهیا کنیم.
دیپلماسی علمی
وزیر علوم با بیان اینکه هم‌اکنون بیش از ۹۰ هزار دانشجوی خارجی در داخل کشور ما تحصیل می‌کنند، گفت: علاوه بر مرجعیت علمی، دیپلماسی علمی نیز برای ما خیلی مهم است زیرا علم و دانش بشر مانند اقیانوسی است که بایستی هر کشور بتواند از دستاوردهای آن بهره‌مند شود و در عمق بخشیدن به این اقیانوس نیز نقش داشته باشد.
ایجاد شغل دانشگاهی
زلفی‌گل با اعلام اینکه ایجاد شغل برای نخبگان و دانش‌آموختگان نیاز به حمایت فرابخشی دارد گفت: با ایجاد معاونت فناوری و نوآوری در مسیر توسعه پارک‌های علم و فناوری و شرکت‌های دانش بنیان حرکت می‌کنیم که این مؤسسات بهترین مکان برای جذب دانش‌آموختگان و ایجاد شغل‌های دانش پایه است.
وی افزود: ما از طریق معاونت فناوری و نوآوری و مدیریت پارک‌ها و مراکز رشد شرایطی را ایجاد می‌کنیم که ایده‌ها نو به تشکیل شرکت‌های دانش بنیان و شرکت‌های دانشگاهی منجر شود و در مرحله بعد معاونت علمی و فناوری و صندوق نوآوری و شکوفایی از توسعه این شرکت‌ها حمایت کنند و شرایطی را ایجاد کنیم که زایش شرکت‌های دانش‌بنیان افزایش پیدا کند. در حقیقت داریم شرایط اشتغال‌زایی و اشتغال پذیری را برای نخبگان فراهم می‌کنیم.
دکتر زلفی‌گل گفت: نظام ملی نوآوری و فناوری در حقیقت یک بسترسازی برای ایجاد شغل برای نخبگان است و ایجاد صندوق علوم تحقیقات و فناوری با مجوز ریاست جمهوری که در لایحه بودجه نیز آمده است، می‌تواند در صورت داشتن اعتبارات مناسب در سال آتی، در کنار سامانه نان به تقویت اکوسیستم نوآوری و اشتغال نخبگان کمک کند.
اهداف آتی
وزیر علوم گفت: یکی از برنامه‌هایی که در نظر دارم در این دوره اتفاق بیفتد، مهارت‌محور کردن آموزش است به گونه‌ای که فارغ التحصیلان دانشگاه‌ها در کنار مفاهیم نظری که بایستی مسلط باشند در برنامه اصلی درسی و فوق برنامه نیز، مهارت‌های تخصصی رشته خود را یاد بگیرند.
وی افزود: یکی از مواردی که در این دوره وزارت علوم مد نظر است، تدوین کتب درسی بر اساس یک شیوه مشخص است. همچنین تحقق مرجعیت علمی از مهمترین و اصلی‌ترین برنامه‌هاست.
