معاون مرکز همکازی‌های بین المللی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تعداد دانشجویان خارجی در دانشگاه‌های کشور را بالغ بر ۵۶ هزار نفر عنوان کرد و یادآور شد: بیش از یک سوم از این تعداد را دانشجویان و متقاضیان کشور افغانستان تشکیل می‌دهد. این در حالی است که در گذشته ۳ دانشگاه ایران مجاز به جذب دانشجویان خارجی بودند ولی در حال حاضر این تعداد به ۴۳ دانشگاه ارتقا یافته است.
دکتر عبدالحمید علیزاده در مجموعه نشست‌های علم، فرهنگ و ارتباطات در خدمت مهاجران افغانستان که با رویکرد “علم در خدمت مهاجران افغانستان” و با همکاری انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات و رصدخانه مهاجرت ایران به صورت آنلاین برگزار شد، با بیان اینکه در افق بین المللی سازی آموزش عالی دو دسته کشورهای همسایه و هدف مد نظر قرار دارد، افزود: برای هر کدام از این دسته بندی‌ها وزارت علوم برنامه، اقدام و عملیات اجرایی متفاوتی دارد.
وی با بیان اینکه از میان ۱۵ کشور همسایه ایران که دارای مرزهای مشترکی با ما هستند، کشور افغانستان جایگاه مهم و اول را دارد، اظهار کرد: این جایگاه مهم افغانستان به دلیل اشتراکات زبانی، دینی و فرهنگی است از این رو یکی از سیاست‌های ما به صورت ویژه در بین المللی سازی آموزش عالی با این کشور، گسترش زبان و ادبیات فارسی است که در اولویت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز قرار دارد.
علیزاده، تعداد دانشجویان خارجی در دانشگاه‌های کشور را بالغ بر ۵۶ هزار نفر عنوان کرد و یادآور شد: بیش از یک سوم از این تعداد را دانشجویان و متقاضیان کشور افغانستان تشکیل می‌دهد. این در حالی است که در گذشته ۳ دانشگاه ایران مجاز به جذب دانشجویان خارجی بودند ولی در حال حاضر این تعداد به ۴۳ دانشگاه ارتقا یافته است.
معاون مرکز همکاری‌های بین المللی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، با تاکید بر اینکه دانشجویان خارجی پذیرش شده در دانشگاه‌های کشور عمدتا از میان کشورهای همسایه و همسو هستند، ادامه داد: در اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۷، بعد از یک سال و نیم پیگیری، موفق شدیم در قانون تردد اتباع بیگانه که تصویب آن به ۹ اردیبهشت ماه سال ۱۳۱۰ بر می‌گشت را به نفع تردد دانشجویان بین المللی اصلاحاتی اعمال کنیم.
وی در این باره توضیح داد: بر اساس این قانون هر دانشجوی مردی که برای تحصیل به ایران می‌آمد مجاز بود که همسر و فرزندان خود را به همراه بیاورد و برای آنها اقامت دربافت کند ولی این امر برای زنان دانشجوی اتباع بیگانه میسر نبود که این موضوع در این آیین نامه اصلاح شد.
علیزاده اضافه کرد: علاوه بر آن اگر فردی در ایران اقامت تحصیلی داشت، هر بار که بخواهد از ایران خارج شود باید اجازه “خروج مراجعت” بگیرد که این امر نیز اصلاح شد هر چند که متاسفانه این مورد در سازمان امور دانشجویان معطل مانده و عملیاتی نشده به نظر می‌رسد که پیگیری جدی نیاز دارد.
وی با تاکید بر اینکه این اصلاحات با امضای وزیر علوم به دانشگاه‌ها ابلاغ شده است، یادآور شد: در طول ۱۰ سال قبل، چندین هزار متقاضی تحصیل از ۲ دسته اتباع افغانستانی شامل “اتباع افغانستانی که ساکن ایران هستند” و “اتباع افغانستانی که از کشور خود وارد ایران می‌شوند” جذب دانشگاه‌های ایران شدند و در حالی که در گذشته این افراد برای تحصیل در مقاطع مختلف چالش‌هایی داشتند، ولی امروز هیچ شهروند افغانستانی در ایران نیست که بگوید در مدارس و یا دانشگاه‌ها اجازه تحصیل ندارد.
معاون مرکز همکاری‌های بین المللی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با بیان اینکه این اقدام در راستای سیاست‌های هموار سازی بوده است، خاطر نشان کرد: علاوه بر آن در طول ۵ سال گذشته و بر اساس یک برنامه ۵ ساله، سیاست “جذب نخبگان و مربیان و اساتید و ممتازین دانشگاه‌های افغانستان برای آموزش در ایران” در دستور کار قرار گرفت و بر این اساس در سال‌های ۹۶، ۹۷ و ۹۸ بالغ بر ۶۰۰ مربی و استاد دانشگاه‌های این کشور شناسایی، جذب و برای تحصیل وارد ایران شدند و اکنون این دسته از افراد در حال تحصیل هستند.
وی ادامه داد: متاسفانه این پروسه در سال‌های ۹۹ و ۱۴۰۰ به دلیل شیوع بیماری کرونا معطل ماند، اما اجرای آن همچنان بر قوت خود باقی است.
علیزاده از پنجره باز برای جذب نخبگان افغانستانی در کشور خبر داد و افزود: علاوه بر اینها، پنجره دیگری در طول سالیان گذشته برای افزایش تعاملات علمی میان ایران و کشور افغانستان و همچنین سیاست‌های تشویقی و حمایتی وزارت علوم برای جذب نخبگان این کشور ایجاد شده است. بر اساس این سیاست‌ها، سالیانه بیش از ۳ هزار نفر از متقاضیان اتباع افغانستانی متقاضی تحصیل در دانشگاه‌های ایران، برای شرکت در آزمون سراسری وارد کشور می‌شوند در حالی که این امر در ۱۰ سال گذشته میسر نبوده است.
وی خاطر نشان کرد: در این میان سیاست تشویقی دیگری با نام “جذب استعدادهای درخشان از میان متقاضیان ورود به آزمون سراسری” از سال ۹۸ شکل گرفت که بر اساس آن اتباعی که در آزمون سراسر حائز رتبههای یک تا ۱۰۰ و در آزمون کارشناسی ارشد حائز رتبه اول تا سوم می‌شوند، از سوی وزارت علوم ایران بورسیه کامل از نوع “الف” خواهند شد.
علیزاده یادآور شد: در سال جاری با هماهنگی‌هایی که از طریق پیگیری‌های وزارت علوم، وزارت امور خارجه و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی صورت گرفته و از طریق نمایندگان دیپلماسی کشور در کابل و همچنین مسؤولان تحصیلات عالیه افغانستان مقرر شده که نفرات اول تا صدم کنکور سراسر افغانستان به صورت بورسیه در دانشگاه‌های ایران مشغول به تحصیل شوند.
معاون مرکز همکاری‌های بین المللی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری گفت: در کنار ایجاد این پنجره‌های باز برای جذب اتباع افغانستانی در دانشگاه‌های کشور، پنجره نیمه باز دیگری گشوده شده که امیدوارم با مساعدت و همکاری دستگاه‌های مربوط این پنجره همانند سایر پنجره‌های جذب دانشجویای خارجی کاملا باز شود. بر اساس این سیاست جدید در کنار افزایش علم که در دانشگاه‌ها منجر به تولید و صدور مدرک دانشگاهی می‌شود، اقدام به برگزاری دوره‌هایی برای افزایش توانمندی فنی و حرفه‌ای و مهارت افزایی متقاضیان از کشور افغانستان می‌شود.
وی افزود: مجوزهای برگزاری این دوره‌ها از ۳ سال قبل به دانشگاه‌های فنی و حرفه‌ای و علمی کاربردی صادر شده است و در حال حاضر این دانشگاه‌ها به بلوغ لازم برای اجرای آن رسیده و آمادگی جذب و پذیرش متقاضیان مهارت افزایی افغانستانی در این دانشگاه‌ها نیز ایجاد شده است.
علیزاده برگزاری دوره‌های مشترک را از دیگر زمینه‌های علمی همکاری با کشور افغانستان نام برد و یادآور شد: پیش از این دانشگاه‌های کشور برای برگزاری دوره‌های مشترک با سایر کشورها لازم بود که این دوره‌های مشترک با یکی از دانشگاه‌های موجود در لیست دانشگاه‌های مورد تایید وزارت علوم باشد، ولی بر اساس آیین نامه جدید که در اواخر خرداد ماه از سوی مرکز همکاری‌های بین المللی وزارت علوم اصلاح و اعلام شد، نیازی نیست که دانشگاه‌های طرف همکار در لیست دانشگاه‌های مورد تایید باشد، بلکه اگر یک دانشگاه ایرانی مثلا با یکی از دانشگاه‌های کشور افغانستان همکاری مشترکی داشته باشند، تنها لازم است که تفاهم نامه مشترک داشته باشند همچنین اصالت و اعتبار آن دانشگاه توسط سفیر، تایید شود.
